Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (Ảnh: Reuters).
Việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố sẵn sàng tiến hành đàm phán trực tiếp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong tuần này tại Istanbul đã làm dấy lên câu hỏi rằng liệu động thái này có mâu thuẫn với sắc lệnh trước đây của ông hay không.
Vào mùa thu năm 2022, Zelensky đã ký một sắc lệnh "tuyên bố không thể tiến hành đàm phán với Tổng thống Nga Putin", nhằm đáp trả việc Nga sáp nhập các tỉnh Donetsk, Luhansk, Zaporizhia và Kherson.
Moscow từ đó viện dẫn sắc lệnh này như một động thái của Ukraine nhằm cấm đối thoại với ông Putin. Bản thân Nga cũng nhiều lần nghi ngờ về tính chính danh của ông Zelensky khi nhiệm kỳ tổng thống của ông đã hết nhưng bầu cử chưa thể diễn ra trong thời điểm thiết quân luật.
Kyiv Independent dẫn lời một quan chức từ văn phòng tổng thống Ukraine cho biết, sắc lệnh năm 2022 chỉ là một "tín hiệu gửi tới những người trong nội bộ Ukraine đang muốn đàm phán với Nga mà qua mặt chính quyền trung ương".
"Hồi đó, chúng tôi tuyên bố là không thể đàm phán, còn bây giờ chúng tôi có thể tuyên bố là có thể. Tổng thống, với tư cách là nguyên thủ quốc gia, là người quyết định việc này. Không có một lệnh cấm tuyệt đối nào", nguồn tin nói thêm.
Mặc dù sắc lệnh năm 2022 không đề cập rõ ràng đến việc cấm đàm phán, nhưng nhiều người đã coi đây là một lệnh cấm trên thực tế đối với các cuộc tiếp xúc trực tiếp với Tổng thống Putin.
"Theo hiến pháp, tổng thống là người đại diện cho quốc gia trong quan hệ quốc tế, phụ trách chính sách đối ngoại, và đàm phán cũng như ký kết các hiệp định quốc tế nhân danh Ukraine", nghị sĩ Oleksandr Merezhko, Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Ukraine, nói với Kyiv Independent.
"Hiến pháp luôn cao hơn một sắc lệnh của tổng thống. Hiến pháp nêu rõ: Tổng thống là người đàm phán. Tức là ông ấy quyết định đàm phán với ai, khi nào và theo hình thức nào. Theo nghĩa đó, sắc lệnh chỉ nhằm ngăn chặn những ai khác cố gắng tiến hành đàm phán với ông Putin", ông cho biết.
Luật sư Tetiana Shevchuk, từ Trung tâm Hành động Chống Tham nhũng ở Kiev, cũng khẳng định rằng luật pháp Ukraine không yêu cầu phải ban hành sắc lệnh như vậy.
Tổng thống Zelensky cũng từng nhiều lần lên tiếng giải thích lý do ban hành sắc lệnh năm 2022.
Hồi tháng 1 năm nay, ông cho biết sắc lệnh này nhằm ngăn chặn các cuộc đàm phán phi chính thức với Nga có thể do một số chính trị gia Ukraine thực hiện.
Ông Zelensky cáo buộc, trong thời gian qua, Nga đã thành lập "rất nhiều kênh liên lạc khác nhau" nhằm gây ảnh hưởng đến Ukraine, bao gồm cả các nhóm đối lập và "đại diện của một số quốc gia khác".
"Đã có rất nhiều tiến trình đàm phán, rất nhiều thỏa thuận trong âm thầm. Tôi đã chấm dứt điều đó một cách dứt khoát", ông Zelensky nói thêm.
Những người được Kyiv Independent phỏng vấn khẳng định không có bất kỳ rào cản pháp lý nào với việc đàm phán trực tiếp với ông Putin, và ông Zelensky không cần phải thu hồi hay sửa đổi sắc lệnh nói trên.
"Lệnh cấm này chỉ áp dụng với người khác. Vì vậy tôi không thấy có lý do gì để hủy bỏ sắc lệnh", ông Merezhko nói.
Khi được hỏi liệu ông Zelensky có nên ban hành sắc lệnh mới để hủy bỏ lệnh cấm đàm phán với ông Putin hay không, một nguồn tin thân cận với Tổng thống Ukraine trả lời rằng không cần thiết.
