Kíp pháo của Ukraine dưới lòng đất (Ảnh: Forbes).
Mối đe dọa từ những chiếc UAV cảm tử cỡ nhỏ mang thuốc nổ, với hàng nghìn chiếc hoạt động mỗi ngày của cả hai bên Nga và Ukraine ở chiến tuyến, đang buộc các kíp xe và phương tiện bọc thép phải tìm nơi trú ẩn dưới lòng đất.
Một đoạn video lan truyền gần đây trên mạng xã hội cho thấy hầm trú ẩn lầy lội của một kíp pháo binh Ukraine dọc theo chiến tuyến dài hơn 1.100km.
Bốn binh sĩ cùng khẩu pháo tự hành 2S1 nặng 18 tấn, một loại pháo 122mm gắn trên khung gầm bọc giáp nhẹ, sống ở sâu hàng mét dưới lòng đất, trong một hầm trú ẩn rõ ràng được đào bằng thiết bị công binh cơ giới hạng nặng.
Các khúc gỗ lớn được xếp đè lên hầm để gia cố. Một lớp lưới dày - nhằm chặn UAV tấn công của Nga - được dùng làm "cánh cửa". Vị trí trú ẩn dưới lòng đất sâu đến mức khẩu 2S1 phải vật lộn mới có thể leo ra để thực hiện nhiệm vụ bắn phá.
Hình ảnh chính thức từ Lữ đoàn Thủy quân Lục chiến số 36 của Ukraine tại những hầm trú ẩn tương tự, cho thấy có thể nhiều khẩu đội pháo binh Ukraine khác cũng đang "đi vào lòng đất".
Và điều đó không phải không có lý do. Lực lượng Ukraine triển khai khoảng 2 triệu UAV cảm tử điều khiển góc nhìn thứ nhất (FPV) và phía Nga cũng sử dụng số lượng tương đương.
Các UAV FPV chỉ nặng vài kg nhưng mang lượng thuốc nổ đủ để phá hủy một phương tiện. Chúng có thể được điều khiển từ xa qua sóng vô tuyến hoặc dây cáp quang được nhả ra trong lúc bay, với tầm hoạt động lên tới vài km.
"Bầu trời phía trên các vị trí của Ukraine là một chiến trường thực thụ", nhà phân tích David Kirichenko viết trong một bài bình luận cho Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA) có trụ sở tại Washington D.C hồi tháng 9.
"Các UAV của cả hai bên đan xen lẫn nhau trên không, truy lùng mục tiêu giá trị như xe tăng hạng nặng và pháo binh. Trò mèo vờn chuột này trên bầu trời đã làm thay đổi hoàn toàn chiến thuật tác chiến bằng xe tăng. Và cả chiến thuật pháo binh cũng không còn như trước", chuyên gia nói.
Ngày nay, những phương tiện hạng nặng thường chỉ trồi lên khỏi hầm khi cần bắn, phần thời gian còn lại chúng phải ẩn nấp.
Ông Kirichenko gọi đây là "kỷ nguyên của những chiếc xe tăng thận trọng", và cho rằng tình hình ngày càng tồi tệ hơn đối với các kíp xe.
Tuy nhiên, UAV FPV không phải không có điểm yếu: Các phiên bản điều khiển sóng vô tuyến có thể bị gây nhiễu, còn những chiếc dùng dây cáp quang để điều khiển lại để lại dấu vết mà đối phương có thể lần theo để truy tìm vị trí của người điều khiển. Ngoài ra, các UAV vẫn có thể bị chặn bởi giáp, lưới thép, hoặc đơn giản là đóng cửa hầm trú ẩn lại.
Đất vẫn là lớp giáp tự nhiên hiệu quả nhất. Vì vậy, ngày càng nhiều kíp xe pháo biến thành "sinh vật sống dưới lòng đất" khi chiến sự ngày càng kéo dài và bầu trời tiền tuyến ngày càng bị UAV kiểm soát chặt chẽ.
Vấn đề lớn nhất hiện nay không phải là ý tưởng, mà là năng lực đào hầm. Việc xây dựng được các hầm trú ẩn sâu cho phương tiện phụ thuộc hoàn toàn vào thiết bị công binh hạng nặng. Chính vì vậy, nhiều đơn vị Ukraine đang kêu gọi gây quỹ để mua thêm máy xúc, máy đào, thứ đang trở thành một phần không thể thiếu của tác chiến hiện đại.
