Tân binh Ukraine tham gia huấn luyện (Ảnh: Reuters).
Hệ thống nhà tù Ukraine có thể trở thành nguồn cung ứng lực lượng đáng kể cho quân đội nước này, khi giới chức ước tính có từ 20% đến 30% trong tổng số 37.000 phạm nhân có khả năng gia nhập lực lượng vũ trang.
Ukraine đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân lực và huy động quân sự nghiêm trọng, chật vật duy trì đủ quân số trong bối cảnh thương vong lớn, tình trạng đào ngũ và khó khăn trong công tác tuyển mộ.
Mặc dù trên danh nghĩa Ukraine có hơn 1 triệu quân nhân, nhưng số binh sĩ thực sự tham chiến ngoài mặt trận chỉ vào khoảng 300.000 người, với nhiều lữ đoàn tuyến đầu chỉ duy trì được 50-60% quân số, thậm chí là 30% trong một số trường hợp.
Trong bối cảnh Ukraine tìm cách đối phó với đà tiến của Nga, các quan chức nước này xem sáng kiến tuyển binh từ trại giam như một cách quan trọng để tăng cường năng lực quân sự quốc gia, đồng thời tạo cơ hội cho các phạm nhân chuộc lỗi thông qua nghĩa vụ quân sự.
"Hiện đã có hơn 8.300 phạm nhân gia nhập Lực lượng Vũ trang Ukraine, và khoảng 1.000 hồ sơ khác đang được xem xét", Thứ trưởng Tư pháp Yevhen Pikalov cho biết trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin Ukrinform.
Theo ông Pikalov, chương trình này phục vụ hai mục tiêu: "Không chỉ là một cách để bổ sung lực lượng phòng vệ, mà còn là cơ chế tái hòa nhập xã hội thông qua hình thức thể hiện trách nhiệm công dân cao nhất".
Nỗ lực huy động này đã được chính thức hóa khi Tổng thống Volodymyr Zelensky ký ban hành luật vào ngày 17/5/2024, tạo khung pháp lý cho việc tuyển quân từ nhóm tù nhân.
Luật này chỉ áp dụng cho những người bị kết án vì các tội danh nhẹ, đồng thời loại trừ những trường hợp liên quan đến khủng bố, tham nhũng, tội phạm tình dục hoặc tội xâm hại an ninh quốc gia.
Theo thống kê từ Bộ Tư pháp Ukraine, 57% số phạm nhân đang thụ án vì các tội liên quan đến tài sản, trong khi 11% bị kết án vì buôn bán ma túy, đây là những nhóm có thể đủ điều kiện tham gia sáng kiến gọi nhập ngũ.
Bộ Quốc phòng lưu ý rằng việc tham gia không phải là tự động, mà đòi hỏi các bước bổ sung như kiểm tra y tế, sự chấp thuận của tòa án để được tha tù trước thời hạn và được chỉ huy đơn vị chấp nhận. Trong số những người đã được huy động có 100 phụ nữ, theo ông Pikalov.
Ukraine đã tuyên bố tổng động viên toàn quốc vào tháng 2/2022 và liên tục gia hạn từ đó đến nay. Ngày 18/5/2024, luật tăng cường nghĩa vụ quân sự chính thức có hiệu lực, hạ tuổi gọi nhập ngũ từ 27 xuống 25, cho phép huy động thêm hàng trăm nghìn người Ukraine. Chính quyền Ukraine đã tăng cường các biện pháp nhằm ngăn chặn nam giới trong độ tuổi nhập ngũ trốn tránh nghĩa vụ quân sự.
Tuy nhiên, các nỗ lực này đã gặp phải hàng loạt thách thức khi nhiều người đã tìm mọi cách để tránh phải ra tiền tuyến chiến đấu. Một số tìm cách mua giấy tờ giả chứng minh mình bị khuyết tật, đăng ký học tại các cơ sở giáo dục, hoặc vượt biên trái phép, động thái thường đối mặt với rủi ro lớn.
