Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov (Ảnh: Tass).
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov hôm 30/4 cho biết, Nga cảm ơn Mỹ vì sự hỗ trợ về mặt quân sự trong Thế chiến II thông qua chương trình Lend-Lease (cho vay-cho thuê), tuy nhiên ông khẳng định Liên Xô vẫn sẽ đánh bại phát xít Đức ngay cả khi không có sự trợ giúp đó.
Phát biểu này được đưa ra trước thềm kỷ niệm 80 năm chiến thắng phát xít của Liên Xô vào tháng 5, trong bối cảnh quan hệ giữa Moscow và Washington đang có dấu hiệu tan băng.
"Liệu chúng ta có thể nói rằng mình không thể chiến thắng nếu không có chương trình Lend - Lease không? Không, chúng ta không thể nói vậy. Chúng ta vẫn sẽ chiến thắng, chúng ta sẽ giành được thắng lợi bằng bất cứ giá nào. Chúng ta có thể sống chỉ với đất cát, nhưng chúng ta vẫn sẽ chiến thắng. Dù vậy, họ đã giúp chúng ta, và chúng ta nên trân trọng và ghi nhớ điều đó", ông Peskov phát biểu.
Chương trình Lend-Lease là một sáng kiến của chính phủ Mỹ trong Thế chiến II, theo đó Washington cung cấp vũ khí, thiết bị, thực phẩm và nguyên liệu chiến lược cho các đồng minh.
Ông Peskov cho biết, Liên Xô đã nhận được viện trợ trị giá khoảng 200 tỷ USD theo giá hiện tại, bằng khoảng 4-5% tổng sản lượng công nghiệp của Liên Xô trong chiến tranh.
Tuy nhiên, ông Peskov nhấn mạnh rằng sự giúp đỡ này không phải miễn phí. Nga, với tư cách là quốc gia kế thừa Liên Xô, đã hoàn tất các nghĩa vụ tài chính liên quan đến chương trình Lend-Lease dưới thời Tổng thống Vladimir Putin vào năm 2006, ông Peskov nói thêm.
Theo thống kê, Mỹ đã chuyển cho Liên Xô hàng chục nghìn xe tăng, máy bay, tàu chiến, súng, đạn dược cùng xăng dầu, thực phẩm. Sự hỗ trợ của Mỹ giúp Liên Xô đảm bảo khả năng vận tải hậu cần, cơ động và tiếp vận.
Nhưng về tổng thể, phần lớn vũ khí hạng nặng của Liên Xô (xe tăng, pháo, máy bay) vẫn do chính họ sản xuất.
Ngày 9/5/1945, đại diện của Đức quốc xã đã ký văn bản đầu hàng Liên Xô và các nước đồng minh, chấm dứt Thế chiến II tại châu Âu.
Giới chuyên gia nhận định, trong cuộc chiến này, nhân dân và quân đội Xô viết đóng vai trò to lớn và quyết định nhất trong nỗ lực chống lại lực lượng phát xít.
Theo thống kê, trong 10 nước tham chiến chủ yếu, có gần 60 triệu người chết bao gồm cả quân đội và nhân dân. Trong đó Liên Xô là nước thiệt hại nhiều nhất với 27 triệu người, trong khi Mỹ thiệt hại khoảng 400.000 người. Nga gọi đây là "cuộc chiến vệ quốc vĩ đại".
Trong những năm trở lại đây, Tổng thống Putin và giới lãnh đạo Nga nhiều lần chỉ trích hành động của phương Tây mà họ coi là "xét lại lịch sử", nhằm làm giảm nhẹ vai trò và sự hy sinh của Liên Xô trong cuộc chiến. Nga coi đây là "hành động xúc phạm ký ức những người đã ngã xuống" và "cố gắng làm suy yếu vai trò địa chính trị của Nga hiện nay".
Kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức, quan hệ giữa nước này và Nga đã có dấu hiệu xuống thang căng thẳng, với việc nối lại đàm phán song phương.
