Máy bay B-2 Spirit thả bom GBU-57 trong một cuộc thử nghiệm. B-2 đã mang bom GBU-57 có khả năng xuyên phá boongke tấn công các cơ sở hạt nhân tại Iran (Ảnh: Không quân Mỹ).
Ngày 21/6, thế giới chấn động khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố trên Truth Social rằng quân đội Mỹ đã thực hiện cuộc không kích táo bạo vào 3 cơ sở hạt nhân chiến lược của Iran - Fordow, Natanz và Esfahan - trong chiến dịch mang mật danh “Midnight Hammer” (Búa đêm).
Với sự tham gia của máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit, bom phá boongke GBU-57 và 30 tên lửa hành trình Tomahawk, cuộc tấn công không chỉ phô diễn sức mạnh quân sự vượt trội của Mỹ mà còn thể hiện một kế hoạch chuẩn bị tỉ mỉ, đánh lừa hệ thống phòng không S-300 của Iran.
Làm thế nào Mỹ có thể duy trì yếu tố bất ngờ trước một đối thủ được trang bị hiện đại? Kế hoạch này được xây dựng ra sao?
Bối cảnh: Áp lực từ Israel và quyết định táo bạo của ông Trump
Cuộc không kích diễn ra trong bối cảnh căng thẳng Israel - Iran leo thang đỉnh điểm. Từ ngày 13/6, Israel đã mở chiến dịch không kích quy mô lớn nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran, phá hủy hàng chục mục tiêu quân sự và tiêu diệt nhiều tướng lĩnh cấp cao IRGC. Tuy nhiên, cơ sở Fordow - “viên ngọc quý” của chương trình hạt nhân Iran, nằm sâu 80m dưới lòng núi gần Qom - vẫn bất khả xâm phạm đối với không quân Israel do thiếu vũ khí đủ mạnh như bom GBU-57.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã gây áp lực mạnh mẽ lên Tổng thống Trump, nhấn mạnh rằng thời gian để ngăn Iran đạt ngưỡng hạt nhân đang cạn dần.
Ông Trump, vốn cam kết tránh các cuộc chiến nước ngoài, ban đầu tuyên bố sẽ dành 2 tuần để cân nhắc can thiệp. Tuy nhiên, theo WSJ, ông đã bí mật phê duyệt kế hoạch tấn công từ ngày 19/6, chờ thời điểm thích hợp để ra lệnh.
Chiến dịch Búa đêm, được đặt tên để ám chỉ sự chính xác và bất ngờ như một cú đánh vào nửa đêm, là kết quả của sự phối hợp chặt chẽ giữa Lầu Năm Góc, CIA và quân đội Israel, với mục tiêu làm tê liệt “trái tim” chương trình hạt nhân Iran.
Tướng Dan Caine, cựu chỉ huy Không quân Mỹ, nhận định: “Búa đêm là một trong những chiến dịch phức tạp nhất trong lịch sử hiện đại. Nó đòi hỏi sự kết hợp hoàn hảo giữa công nghệ, tình báo và chiến thuật đánh lừa, trong khi phải đối mặt với hệ thống phòng không S-300 của Iran - một thách thức không hề nhỏ”.
Lập kế hoạch: Bí mật từ Phòng tình huống
Kế hoạch cho Búa đêm bắt đầu từ nhiều tháng trước, khi tình báo Mỹ và Israel phát hiện Iran đẩy nhanh quá trình làm giàu uranium tại Fordow. CIA và Mossad đã phối hợp thu thập hình ảnh vệ tinh, dữ liệu nghe lén và thông tin từ các nguồn nội bộ Iran, xác định rằng Fordow chứa khoảng 3.000 máy ly tâm và lượng uranium làm giàu cao đủ để chế tạo vũ khí hạt nhân trong vài tháng.
Trong Phòng tình huống ở Nhà Trắng, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth, Giám đốc CIA John Ratcliffe và Bộ trưởng Ngoại giao Marco Rubio đã làm việc với các chỉ huy quân sự để vạch ra chiến lược. Kế hoạch tập trung vào ba yếu tố: (1) sử dụng vũ khí tối tân để phá hủy Fordow, (2) đánh lạc hướng hệ thống phòng không Iran; (3) đảm bảo yếu tố bất ngờ để tránh thương vong cho lực lượng Mỹ.
Tướng Caine giải thích: “Fordow là mục tiêu khó nhất vì nó nằm sâu dưới lòng đất, được bảo vệ bởi đá granite và hệ thống phòng không dày đặc. Chỉ có B-2 Spirit mang bom GBU-57 mới đủ khả năng xuyên phá nhưng để đến được đó, Mỹ phải vô hiệu hóa radar và tên lửa S-300 của Iran mà không gây báo động”.
Triển khai B-2 Spirit: Hành trình từ Missouri đến Iran
Đồ họa cho thấy máy bay và tàu chiến Mỹ phối hợp thực hiện cuộc tấn công vào Iran (Ảnh: Usni).
Tâm điểm của chiến dịch là máy bay ném bom tàng hình B-2 Spirit, được mệnh danh là “bóng ma bầu trời”. Theo TASS, ít nhất 6 chiếc B-2 đã cất cánh từ Căn cứ Không quân Whiteman, Missouri, vào khoảng nửa đêm ngày 20/6 (giờ Mỹ), hướng đến căn cứ Guam trước khi được điều động bí mật đến Iran. Mỗi chiếc B-2, trị giá 2 tỷ USD, có khả năng mang tải trọng 18 tấn, bao gồm bom GBU-57 nặng 13,6 tấn, được thiết kế để phá hủy các boongke sâu.
Hành trình từ Missouri đến Iran dài hơn 10.000km, đòi hỏi sự hỗ trợ của hơn 30 máy bay tiếp dầu KC-135 và KC-46. Theo War Zone, Mỹ đã sử dụng chiến thuật “nghi binh” bằng cách công khai rằng các B-2 đang hướng về đảo Guam, trong khi một nhóm khác bí mật bay về phía đông, qua Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, để tiếp cận Iran từ hướng bất ngờ.
Hans Kristensen, chuyên gia từ Liên đoàn Các nhà khoa học Mỹ, nhận định: “Việc triển khai B-2 đòi hỏi hậu cần phức tạp, từ tiếp nhiên liệu trên không đến phối hợp với tàu sân bay và căn cứ Diego Garcia. Mỹ đã tận dụng kinh nghiệm từ các chiến dịch ở Iraq và Kosovo để đảm bảo không một radar nào của Iran phát hiện được”.
Bom GBU-57: Vũ khí quyết định số phận Fordow
Mỹ sẵn sàng tung siêu bom tấn công Iran
Bom phá boongke GBU-57 Massive Ordnance Penetrator (MOP) là “chìa khóa” để phá hủy Fordow. Mỗi quả bom chứa 2,4 tấn thuốc nổ, có khả năng xuyên qua 60m bê tông hoặc 40 mét đá trước khi kích nổ, tạo sức công phá tương đương 110 tấn TNT. Fox News dẫn lời Trump cho biết sáu chiếc B-2 đã thả tổng cộng 12 quả GBU-57 vào Fordow, nhắm vào các khu vực chứa máy ly tâm và kho uranium.
Chuyên gia Cedric Leighton, cựu đại tá Không quân Mỹ, nhận xét: “GBU-57 là vũ khí duy nhất có thể phá hủy một cơ sở kiên cố như Fordow. Israel không có bom này, và các máy bay F-35 của họ không thể mang tải trọng lớn như B-2. Điều này giải thích tại sao Mỹ phải ra tay”.
Hình ảnh vệ tinh từ Maxar Technologies, được Reuters công bố ngày 22/6, cho thấy các lối vào chính của Fordow bị phá hủy, với xe tải và máy ủi xuất hiện gần đó, dấu hiệu Iran đang khắc phục thiệt hại. Tuy nhiên, mức độ phá hủy các khu vực ngầm vẫn chưa rõ ràng.
Tên lửa Tomahawk: Cú đánh phối hợp từ biển
Để tăng cường hiệu quả và đánh lạc hướng, Mỹ đã phóng 30 tên lửa hành trình Tomahawk từ các tàu ngầm lớp Ohio ở biển Ả rập và Địa Trung Hải, nhắm vào Natanz và Esfahan. Theo Topwar, mỗi tên lửa Tomahawk, trị giá 2 triệu USD, có tầm bắn 2.500km và độ sai lệch chỉ 10m, được dẫn đường bằng GPS và công nghệ đối chiếu địa hình.
Tướng Caine giải thích “Tomahawk không chỉ tấn công mục tiêu mà còn tạo ra hỗn loạn, buộc hệ thống phòng không Iran phải phân tán lực lượng. Khi radar và tên lửa S-300 tập trung vào các tên lửa hành trình, B-2 có cơ hội xâm nhập mà không bị phát hiện”. Theo CBS News, các tàu khu trục Mỹ ở Địa Trung Hải đã đánh chặn tên lửa trả đũa của Iran trong suốt chiến dịch, đảm bảo an toàn cho lực lượng tấn công.
Chiến thuật “đánh lạc hướng”
Một trong những điểm nổi bật của chiến dịch Búa đêm là chiến thuật đánh lạc hướng để vô hiệu hóa hệ thống phòng không S-300 của Iran. Iran sở hữu các tổ hợp S-300 do Nga cung cấp, có khả năng phát hiện mục tiêu ở khoảng cách 300km và bắn hạ máy bay ở độ cao 27km. Tuy nhiên, Mỹ đã sử dụng các UAV giả dạng tín hiệu radar của máy bay chiến đấu, để thu hút sự chú ý của radar Iran.
The War Zone cho biết một nhóm B-2 công khai bay về phía Guam, trong khi nhóm khác bí mật tiếp cận Iran qua Ấn Độ Dương, tận dụng căn cứ Diego Garcia. Ngoài ra, Mỹ đã triển khai các cuộc tấn công mạng, tương tự Stuxnet năm 2006, để làm gián đoạn hệ thống radar của Iran.
Chuyên gia Jennifer Kavanagh từ Defense Priorities nhận định: “Chiến thuật nghi binh và chiến tranh điện tử là chìa khóa để máy bay B-2 vượt qua S-300. Iran có công nghệ hiện đại, nhưng họ không lường trước được sự phối hợp đa tầng của Mỹ”.
Duy trì yếu tố bất ngờ: Vai trò tình báo và phối hợp
Yếu tố bất ngờ là cốt lõi của chiến dịch Búa đêm. Mỹ đã âm thầm liên lạc với Iran qua các kênh ngoại giao ở Oman, thông báo rằng cuộc tấn công chỉ mang tính “giới hạn” nhằm giảm nguy cơ Tehran chuẩn bị trước. Đồng thời, Israel liên tục không kích các khẩu đội S-300 và bệ phóng tên lửa của Iran từ ngày 13/6, làm suy yếu khả năng phòng thủ của Tehran.
Tình báo đóng vai trò then chốt. Cơ quan tình báo Mossad cung cấp thông tin về vị trí chính xác của các máy ly tâm tại Fordow, trong khi CIA sử dụng vệ tinh và UAV Global Hawk để theo dõi hoạt động của Iran. Tướng Caine nhấn mạnh: “Sự phối hợp giữa Mỹ và Israel là chưa từng có. Mọi chi tiết, từ thời gian thả bom đến lộ trình của Tomahawk, đều được tính toán để tối đa hóa hiệu quả và giảm rủi ro”.
Thách thức sau chiến dịch
Cuộc không kích thành công về mặt kỹ thuật, nhưng hệ lụy địa chính trị vẫn đang diễn ra. Iran đã trả đũa bằng cách tấn công vào các căn cứ quân sự của Mỹ ở Trung Đông. Giá dầu WTI tăng vọt lên 74,84 USD/thùng sau khi Iran ám chỉ đóng cửa eo biển Hormuz.
Ông Trump tuyên bố trên hãng tin Fox News rằng “chương trình hạt nhân Iran đã bị xóa sổ”, nhưng các chuyên gia như chuyên gia Hans Kristensen nghi ngờ: “Cơ sở Fordow bị thiệt hại, nhưng Iran có thể đã chuyển uranium làm giàu cao đi nơi khác. Chiến dịch này làm chậm, chứ không chấm dứt, tham vọng hạt nhân của họ”.
Chuyên gia Kavanagh cảnh báo: “Búa đêm là một chiến thắng chiến thuật, nhưng nó có thể kéo Mỹ vào một cuộc chiến kéo dài nếu Iran và đồng minh phản ứng mạnh mẽ. Ông Trump cần một chiến lược ngoại giao rõ ràng để tránh lặp lại sai lầm ở Iraq”.
Chiến dịch Búa đêm là minh chứng cho năng lực quân sự và tình báo vượt trội của Mỹ, từ việc triển khai B-2 Spirit và bom GBU-57 đến chiến thuật đánh lạc hướng bằng Tomahawk và máy bay nghi binh. Bằng cách vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ S-300 của Iran và duy trì yếu tố bất ngờ, Mỹ đã thực hiện một trong những chiến dịch không kích phức tạp nhất trong lịch sử.
Tuy nhiên, như Tướng Dan Caine cho rằng, thành công trên chiến trường không đảm bảo hòa bình. Cái giá của Búa đêm sẽ phụ thuộc vào phản ứng của Iran và khả năng của ông Trump trong việc biến chiến thắng quân sự thành đòn bẩy ngoại giao.
