Họa sĩ Lê Thiết Cương trong buổi ra mắt cuốn Kinh địa tạng do ông bỏ tiền bạc, công sức ra thiết kế và in thật đẹp năm 2024, khi ông đang điều trị bệnh - Ảnh: T.ĐIỂU
Tin từ gia đình cho biết họa sĩ
Nguyễn Huy Thiệp và Lê Thiết Cương tại nhà của họa sĩ năm 2017 - Ảnh tư liệu gia đình
Năm 1984, rời quân ngũ, chưa đi học đại học, rảnh rỗi, thỉnh thoảng Lê Thiết Cương lại sang bên hàng xóm - nhà thơ Đặng Đình Hưng, làm chân phục vụ chiếu rượu tiếp đãi những văn nhân tài hoa bấy giờ như Trần Dần, Lê Đạt, Hoàng Cầm, Dương Bích Liên, Trần Lưu Hậu, Phan Đan, Thụy Kha...
Lê Thiết Cương đã học được rất nhiều ở cái "trường" ấy. Và chính Đặng Đình Hưng là người phát hiện ra tố chất tối giản trong Lê Thiết Cương để khích lệ hậu sinh đi theo con đường ấy. Lê Thiết Cương đã "rơi vào tối giản" từ cú đẩy của người thầy lớn và thành danh với lối đi riêng.
Tết xưa, Lê Thiết Cương minh họa trên Tuổi Trẻ
Một Lê Thiết Cương hào sảng, yêu quý bạn bè
Lê Thiết Cương không dừng lại ở sự nghiệp hội họa của riêng mình. Ông được nhiều người yêu quý còn bởi tấm lòng quý tài, trọng tài của bạn bè lẫn tiền bối, hậu bối ở trong văn chương, nghệ thuật nói chung chứ không chỉ giới hạn ở hội họa.
Lê Thiết Cương với vai trò giám tuyển và viết phê bình hội họa, rất chăm làm triển lãm giới thiệu, hỗ trợ cho các họa sĩ trẻ.
Một số cuốn sách Lê Thiết Cương làm cho bạn bè, nghệ sĩ ông kính trọng - Ảnh: T.ĐIỂU
Lê Thiết Cương còn làm rất nhiều cuốn sách ý nghĩa cho bạn bè tài năng là những nghệ sĩ lớn như: Tuyển tập thơ họa Đặng Đình Hưng Một bến lạ, Hoàng Cầm - 100 bài thơ, tập di cảo Lê Đạt Album Trắng, tuyển tập thơ Phan Đan, cuốn chân dung văn học của Nguyễn Thụy Kha Thôi ta còn bạn bè, Trường thơ Hải Phòng...
Những cuốn sách đều được làm rất đẹp, trên giấy tốt, và có giá không rẻ. Tuy sách giá trị, mà không nhiều người mua, nên thường lỗ.
Biết trước là lỗ nhưng Lê Thiết Cương cứ làm, hết cuốn này tới cuốn khác. Nên Lê Thiết Cương có lắm bạn bè trong giới nghệ thuật lẫn văn chương. Hai người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương, cùng "giai phố cổ", là nhà văn Nguyễn Việt Hà và nhà điêu khắc Đinh Công Đạt. Họ đi bên nhau suốt cuộc đời làm nghề nhiều gian nan nhưng cũng lắm cái đẹp, niềm vui.
Mải mê làm sách cho bạn bè tới khi biết mình mắc bệnh trọng, ông mới "siêng" làm mấy cuốn sách của mình, mà thực ra là những cuốn sách trả nghĩa cho Hà Nội ông yêu, cho hội họa và cho những ân tình ở đời.
Lê Thiết Cương còn có tình bạn thân thiết với nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, nhà thơ Thụy Kha.
Ông với Nguyễn Huy Thiệp không chỉ là bạn bè văn chương, nghệ thuật, họ còn gắn bó mật thiết trong đời sống. Những biến cố hay thành tựu trong đời sống cá nhân của người này, thì người kia đều có mặt.
Khi Nguyễn Huy Thiệp yếu, Lê Thiết Cương góp sức chăm lo. Khi Lê Thiết Cương nằm bệnh, tới lượt hai con trai của Nguyễn Huy Thiệp hỗ trợ chăm sóc ở viện.
Có một điều đặc biệt nữa ở Lê Thiết Cương khó tìm thấy ở lứa nghệ sĩ sau này, ấy là khả năng tụ hội được văn nghệ sĩ nhiều thế hệ ở quanh mình. Từ sau thế hệ của những Văn Cao, Hoàng Cầm, Đặng Đình Hưng, Nguyễn Tuân, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Sáng…. văn nghệ sĩ ít quan hệ mật thiết giữa các giới như tiền bối.
Nhưng Lê Thiết Cương lập lại được một phần "truyền thống" này nhờ sức hút của tài năng lẫn tấm lòng quý tài của ông. Trước đó, Nguyễn Huy Thiệp cũng là người có sức hút với văn nghệ sĩ nhiều thế hệ xung quanh mình.
Lê Thiết Cương một đời trọng tài, yêu tài, tới lượt mình, ông cũng được trọng, được yêu không kém, và ra đi trong yêu thương ngọt lành.
Trong sự nghiệp hội họa sôi nổi của mình, Lê Thiết Cương đã tổ chức 26 triển lãm cá nhân trong nước và nước ngoài từ năm 1991 cùng nhiều triển lãm nhóm.
Ông có các phẩm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Singapore (SAM), Bảo tàng Royal de Mariemont (Vương quốc Bỉ) và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.
Lê Thiết Cương từng đoạt 2 giải thưởng Good Design Award (Nhật Bản) trong các năm 2003 - 2004, 2005 - 2006.
Ngoài cầm cọ, cầm bút vẽ, Lê Thiết Cương còn đóng góp không ít cho văn hóa ở những bài viết sâu về văn hóa truyền thống, văn hóa Hà Nội trên báo, tạp chí, in sách.
Một số sách đã xuất bản: Lê Thiết Cương Thấy (Nhà xuất bản Trẻ, 2017), Nơi chốn đi và về - in cùng Trần Tiến Dũng (Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2017), Nhà và người (Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2024), Trò chuyện với hội họa (Nhà xuất bản Hội Nhà Văn, 2025)…
Lê Thiết Cương và lối phê bình tranh không 'vẩy nước hoa'
