“Thẻ vàng Trump”: Giấc mơ Mỹ giá 5 triệu USD

Một sự kiện trong lịch sử di trú Mỹ được đánh dấu vào ngày 11/6 khi website chính thức bán “Thẻ vàng Trump” - thị thực cư trú hợp pháp tại Mỹ với giá 5 triệu USD, bắt đầu vận hành.

Chỉ trong vài ngày, gần 70.000 người trên khắp thế giới đã đăng ký, dù các chi tiết quan trọng về chương trình còn mơ hồ. Bộ trưởng Thương mại Mỹ ngày 17/6 tuyên bố chương trình này có thể thay thế thị thực EB-5, mang lại nguồn thu khổng lồ cho nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, giới đầu tư và chuyên gia di trú vẫn đặt dấu hỏi lớn về tính khả thi, hiệu quả và hệ quả lâu dài của “giấc mơ Mỹ” giá 5 triệu USD này.

Bối cảnh ra đời: Từ EB-5 đến “Thẻ vàng Trump”

Theo Forbes, thị thực EB-5, được Quốc hội Mỹ thông qua năm 1990, từ lâu đã là con đường “mua quyền cư trú” phổ biến cho giới nhà giàu nước ngoài. Với yêu cầu đầu tư tối thiểu khoảng 1,05 triệu USD (tính đến năm 2025) vào các dự án tạo việc làm tại Mỹ, EB-5 đã thu hút hàng chục nghìn nhà đầu tư, đặc biệt từ Trung Quốc, Ấn Độ.

Tuy nhiên, chương trình này liên tục bị chỉ trích vì quản lý lỏng lẻo, gian lận đầu tư và thời gian xét duyệt kéo dài (trung bình từ 3 đến 5 năm). Theo báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) năm 2024, hơn 20% hồ sơ EB-5 bị từ chối do nghi ngờ nguồn tiền bất hợp pháp hoặc không đáp ứng yêu cầu tạo việc làm.

Ngày 26/2, Tổng thống Donald Trump, trong bài phát biểu tại Mar-a-Lago, đã đề xuất chương trình “Thẻ vàng Trump” như một giải pháp thay thế thị thực EB-5. Ông nhấn mạnh rằng chương trình này sẽ “tinh gọn, minh bạch và chỉ dành cho những người giàu có thực sự muốn đóng góp cho nước Mỹ”. Theo WSJ, ý tưởng này xuất phát từ mong muốn của ông Trump nhằm tăng nguồn thu ngân sách, đồng thời kiểm soát chặt chẽ hơn dòng tiền từ nước ngoài.

Không giống EB-5, thẻ vàng không yêu cầu nhà đầu tư phải trực tiếp tạo việc làm hay quản lý dự án. Thay vào đó, số tiền 5 triệu USD được chuyển thẳng vào một quỹ do Chính phủ quản lý, với mục tiêu tài trợ các dự án cơ sở hạ tầng quốc gia.

Bộ trưởng Thương mại Mỹ cho biết trong họp báo ngày 17/6: “Đây là cách chúng ta xây cầu, đường và trường học, đồng thời đảm bảo chỉ những cá nhân xứng đáng nhất được phép định cư tại Mỹ”. Tuy nhiên, cơ chế cụ thể của quỹ này, cũng như cách phân bổ nguồn vốn, vẫn chưa được công bố, làm dấy lên hoài nghi từ giới chuyên gia.

Sức hút ban đầu: 70.000 đơn đăng ký

Chỉ vài ngày sau khi website chính thức ra mắt, chương trình đã ghi nhận gần 70.000 đơn đăng ký, con số ấn tượng đối với thị thực giá cao ngất ngưởng. Theo Bloomberg, nhiều người đăng ký đến từ Trung Quốc, Nga, UAE và Ấn Độ - những quốc gia có tầng lớp siêu giàu đang tìm kiếm cơ hội định cư tại Mỹ.

Lý do khiến Thẻ vàng Trump thu hút đến vậy nằm ở lời hứa về quyền cư trú vĩnh viễn tại Mỹ - một “giấc mơ” mà nhiều người giàu có sẵn sàng trả giá cao để đạt được. Không chỉ mang lại cơ hội sống tại quốc gia có nền kinh tế lớn nhất thế giới, thẻ vàng còn mở ra cánh cửa cho con cái của nhà đầu tư được học tập tại các trường đại học hàng đầu Mỹ với học phí thấp hơn so với du học sinh.

Ngoài ra, việc không yêu cầu tạo việc làm như EB-5 khiến chương trình này trở nên hấp dẫn hơn với những người muốn “mua” quyền cư trú một cách nhanh chóng.

Tuy nhiên, con số 70.000 đơn đăng ký cần được nhìn nhận một cách thận trọng. Theo NYT, phần lớn đơn đăng ký chỉ là bước “bày tỏ quan tâm” trên website, không đồng nghĩa với việc nộp đủ 5 triệu USD. Quá trình xét duyệt, bao gồm kiểm tra lý lịch và nguồn tiền, dự kiến sẽ loại bỏ phần lớn ứng viên. Một luật sư di trú tại New York nhận định: “Số người thực sự đủ điều kiện và sẵn sàng chi 5 triệu USD có thể chỉ chiếm 5-10% tổng số đăng ký”.

Cơ chế hoạt động

Dù được quảng bá rầm rộ, chương trình “Thẻ vàng Trump” đối mặt nhiều câu hỏi chưa có lời đáp.

Đầu tiên là vấn đề thuế. Mỹ là một trong số ít quốc gia áp dụng hệ thống thuế toàn cầu, yêu cầu công dân và thường trú nhân khai báo thu nhập trên toàn thế giới. Theo Forbes, điều này khiến nhiều tỷ phú nước ngoài e ngại, vì quyền cư trú tại Mỹ có thể đi kèm nghĩa vụ thuế khổng lồ. Một nhà đầu tư Nga giấu tên chia sẻ: “Nếu tôi phải trả thuế cho tài sản ở quê nhà, 5 triệu USD có thể không đáng giá”.

Thứ hai, danh sách các quốc gia bị cấm tham gia chương trình vẫn chưa được công bố. Trong quá khứ, EB-5 từng bị hạn chế với công dân một số quốc gia như Iran, Syria và Triều Tiên do lo ngại về an ninh quốc gia. Với “Thẻ vàng Trump”, các nguồn tin từ Politico cho rằng chính quyền Mỹ có thể mở rộng danh sách này, bao gồm cả Trung Quốc - quốc gia đóng góp hơn 50% hồ sơ EB-5 trong thập kỷ qua. Nếu Trung Quốc bị cấm, chương trình có thể mất đi nguồn khách hàng tiềm năng lớn nhất.

Thứ ba, cơ chế quản lý quỹ 5 triệu USD cũng là tâm điểm tranh cãi. Theo kế hoạch, số tiền này sẽ được chuyển vào quỹ liên bang để tài trợ cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, chưa có thông tin cụ thể về cách quỹ này hoạt động, ai sẽ quản lý, hay làm thế nào để đảm bảo minh bạch.

Ông David Bier, chuyên gia di trú tại Viện Cato, cảnh báo trên Washington Post: “Nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ, quỹ này có thể trở thành công cụ cho tham nhũng hoặc ưu ái chính trị”.

Phản ứng từ giới đầu tư và công chúng

Giới đầu tư toàn cầu có phản ứng trái chiều về sáng kiến “Thẻ vàng Trump”. Với những người giàu có tại các quốc gia bất ổn như Venezuela hay Li Băng, chương trình này là con đường để bảo vệ tài sản và gia đình. Tuy nhiên, nhiều tỷ phú tại châu Âu và Trung Đông tỏ ra hoài nghi. Một bài viết trên Le Monde ngày 12/6 trích lời một nhà đầu tư người UAE: “Tôi không chắc liệu 5 triệu USD có thực sự mua được giấc mơ Mỹ hay chỉ là một canh bạc chính trị của ông Trump”.

Trong nước Mỹ, chương trình cũng gây chia rẽ dư luận. Những người ủng hộ ông Trump cho rằng đây là cách thông minh để thu hút vốn nước ngoài mà không phải mở cửa cho di dân nhập cư quy mô lớn. Tuy nhiên, phe đối lập chỉ trích đây là biểu hiện của “chủ nghĩa tư bản thân hữu”.

Thượng nghị sĩ Bernie Sanders, trong bài phát biểu ngày 15/6, gọi chương trình này là “bán quốc tịch Mỹ cho giới siêu giàu, trong khi hàng triệu người lao động nhập cư bị đối xử như công nhân hạng hai”. Một bài đăng trên X ngày 18/6 cũng phản ánh quan điểm tương tự, lập luận rằng chương trình có thể hiện sự ưu ái cho “những kẻ giàu có tiềm năng phạm tội”.

So sánh với các chương trình quốc tế

Giới chuyên gia cho rằng, “Thẻ vàng Trump” không phải là ý tưởng đầu tiên của loại hình “mua quyền cư trú”. Nhiều quốc gia trên thế giới như Canada, Bồ Đào Nha và Malta từ lâu đã có các chương trình đầu tư định cư tương tự.

Ví dụ, chương trình “Golden Visa” của Bồ Đào Nha yêu cầu đầu tư từ 280.000 EUR (300.000 USD) vào bất động sản để nhận quyền cư trú. Tuy nhiên, các chương trình này thường chỉ cấp quyền cư trú tạm thời, không phải là thẻ xanh vĩnh viễn như “Thẻ vàng Trump”.

So với EB-5, “Thẻ vàng Trump” có giá cao hơn gấp 5 lần nhưng hứa hẹn thủ tục đơn giản hơn. Tuy nhiên, theo Financial Times, chi phí thực tế của EB-5 thường thấp hơn nhiều do nhà đầu tư có thể thu hồi vốn sau 5-7 năm, trong khi Thẻ vàng Trump là “mua đứt” mà không có cơ chế hoàn vốn. Điều này khiến chương trình trở thành một lựa chọn đắt đỏ, ngay cả khi so sánh với các quốc gia khác.

Với gần 70.000 đơn đăng ký và tiềm năng thu về hàng tỷ USD, “Thẻ vàng Trump” rõ ràng là hiện tượng đáng chú ý. Tuy nhiên, chương trình này đứng trước nhiều thách thức. Liệu có thể thay thế EB-5 như kỳ vọng của ông Trump? Chính quyền Mỹ có thể giải quyết các hoài nghi về thuế, an ninh và minh bạch để thu hút giới siêu giàu? Và quan trọng hơn, liệu “giấc mơ Mỹ” giá 5 triệu USD này có thực sự đáng giá?

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, “Thẻ vàng Trump” là thử nghiệm táo bạo, nhưng cũng đầy rủi ro. Một nhà báo kỳ cựu của NYT nhận định: “Chương trình này không chỉ là về tiền, mà còn về cách nước Mỹ định hình hình ảnh của mình - một thiên đường cho người giàu hay một quốc gia vẫn giữ được giá trị công bằng?”.

Dù tương lai ra sao, một điều chắc chắn rằng: giấc mơ Mỹ, dù giá bao nhiêu, vẫn là một thứ gì đó khiến thế giới chú ý.