Tân Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung (áo xanh) (Ảnh: Yonhap).
Tuổi thơ cơ hàn đến đỉnh cao quyền lực
Theo kết quả bầu cử ngày 3/6, ứng viên đảng Dân chủ Lee Jae-myung, 60 tuổi, đã đắc cử tổng thống Hàn Quốc. Nhiệm kỳ 5 năm của ông bắt đầu ngay từ ngày 4/6.
Ông Lee xuất thân từ một gia đình nghèo khó có 7 người con. Hết tiểu học, ông phải nghỉ học, làm việc tại nhiều nhà máy ở Seongnam, một thành phố gần Seoul, vì gia đình không đủ khả năng tài chính.
Tại một nhà máy, ông đã bị tai nạn lao động khiến cánh tay bị thương tật vĩnh viễn. Ông cũng bị đánh đập khi làm việc tại nhà máy. Ngoài công việc nhà máy, ông cũng phụ cha mình thu gom rác tại một khu chợ truyền thống để trang trải cuộc sống.
Quá tuyệt vọng, ông Lee từng hai lần tìm cách tự tử nhưng không thành. Sau đó, ông đã nỗ lực vượt lên nghịch cảnh. Mặc dù mất nhiều năm học chính quy, ông Lee vẫn tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông bằng cách tự học ngoài giờ làm việc. Ông đậu Đại học Chung-Ang ở Seoul với học bổng toàn phần, trước khi trở thành luật sư nhân quyền.
Trong sự nghiệp luật sư của mình, ông Lee được biết đến với việc bảo vệ quyền lợi của những người yếu thế, bao gồm nạn nhân của tai nạn công nghiệp và cư dân phải đối mặt với việc bị trục xuất do các dự án tái phát triển đô thị.
Năm 2006, Lee lần đầu tiên dấn thân vào chính trường khi ứng cử chức thị trưởng Seongnam nhưng không thành công. Hai năm sau ông lại ứng cử vào một ghế trong quốc hội thành phố này và tiếp tục thất bại.
Năm 2010, ông cuối cùng đã dấn thân vào chính trường khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử thị trưởng Seongnam trong lần thử thứ hai và tiếp tục tái đắc cử 4 năm sau đó.
Từ năm 2018 đến năm 2021, ông Lee giữ chức thống đốc Gyeonggi, tỉnh đông dân nhất Hàn Quốc.
Với tư cách là thị trưởng và thống đốc, ông Lee đã thu hút sự chú ý bằng cách đưa ra một loạt chính sách kinh tế mang hơi hướng dân túy, bao gồm cả một hình thức thu nhập cơ bản toàn dân có giới hạn.
Sau khi từ chức thống đốc, ông Lee bước vào chính trường quốc gia với tư cách là ứng cử viên của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2022, cuộc bầu cử mà ông đã thua cựu Tổng thống Yoon Suk-yeol tỷ lệ phiếu bầu sít sao nhất trong lịch sử Hàn Quốc.
Mặc dù phải đối mặt với hàng loạt bê bối chính trị và cá nhân, ông Lee vẫn dẫn dắt đảng Dân chủ đạt được một trong những kết quả tốt nhất trong cuộc bầu cử quốc hội năm ngoái, mang về cho đảng 173 ghế trong số 300 ghế ở quốc hội.
Sau khi ông Yoon bị luận tội và bị cách chức tổng thống vì thiết quân luật bất thành, ông Lee đã giành được đề cử của đảng mà không gặp phải thách thức nghiêm trọng nào, ông giành được gần 90% số phiếu bầu sơ bộ.
“Hy vọng và thử thách luôn đi đôi với nhau. Vai trò của thử thách không phải là khiến mọi người đầu hàng, mà là thử thách xem hy vọng của họ nghiêm túc đến mức nào”, ông Lee viết trong hồi ký xuất bản năm 2017.
Ông cũng từng tuyên bố: “Lý do tôi tham gia chính trị bây giờ là để giúp đỡ những người vẫn đang phải chịu đựng sự nghèo đói và tuyệt vọng mà tôi đã thoát khỏi, bằng cách xây dựng một xã hội công bằng và một thế giới tràn đầy hy vọng”.
Thách thức chờ tân Tổng thống Hàn Quốc
Ông Lee Jae-myung trong một buổi vận động tranh cử (Ảnh: Korea Times).
Đảm nhiệm vai trò người đứng đầu chính phủ Hàn Quốc, ông Lee sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức cả về đối nội và đối ngoại, từ vấn đề kinh tế suy giảm, chiến tranh thương mại đến các mối quan hệ địa chính trị.
Về đối nội, ông Lee phải lãnh đạo một đất nước vẫn còn bị ảnh hưởng bởi tình hình chính trị bất ổn và chia rẽ sâu sắc.
Một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Lee được cho là chèo lái nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu của Hàn Quốc, nền kinh tế lớn thứ tư châu Á, vượt qua tình trạng hỗn loạn kinh tế do các chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Chính quyền của ông cũng sẽ phải giải quyết tình trạng tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, chi phí sinh hoạt tăng cao và bất bình đẳng ngày càng gia tăng.
Ông cam kết sẽ rút ngắn tuần làm việc, kéo dài tuổi nghỉ hưu, mở rộng các dịch vụ chăm sóc do nhà nước quản lý dành cho trẻ em, người khuyết tật và người già, cung cấp nhiều lựa chọn nhà ở hơn và tăng cường hỗ trợ cho các doanh nghiệp nhỏ và người trẻ Hàn Quốc, cùng nhiều biện pháp khác.
Trong quý đầu tiên năm nay, kinh tế Hàn Quốc tăng trưởng chậm hơn dự kiến khi gã khổng lồ xuất khẩu và cường quốc sản xuất chip này phải hứng chịu những căng thẳng kinh tế toàn cầu và tình trạng hỗn loạn trong nước do lệnh thiết quân luật ngắn hạn của cựu Tổng thống Yoon Suk-yeol.
Những vấn đề đối ngoại lớn mà ông Lee sẽ phải đối mặt ngay lập tức bao gồm cuộc chiến thương mại do Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng và chính sách “Nước Mỹ trên hết”, cùng với chương trình hạt nhân ngày càng tiến triển của Triều Tiên. Đây đều là những vấn đề sống còn đối với Hàn Quốc, song nhiều chuyên gia cho rằng không có nhiều dư địa để nước này xoay chuyển cục diện một cách có lợi.
Những người ủng hộ tin rằng ông Lee là một nhà đàm phán thực dụng và hiệu quả, với hơn một thập niên kinh nghiệm làm thị trưởng, thống đốc.
Trong chiến dịch tranh cử, ông tuyên bố, Hàn Quốc cần "bắt đầu đàm phán về thuế quan ngay lập tức" với chính quyền Tổng thống Trump, và hứa sẽ đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu. Ông cũng cho biết việc đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và sản phẩm của Hàn Quốc là rất quan trọng.
Một trong những thách thức nữa mà ông Lee đối mặt là mối quan hệ với nước láng giềng Triều Tiên.
Đảng Dân chủ của ông đã có cách tiếp cận tương đối ôn hòa đối với quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân Triều Tiên trong quá khứ, khi cựu Tổng thống Moon Jae-in đã tổ chức một số hội nghị thượng đỉnh lịch sử với nhà lãnh đạo Bình Nhưỡng Kim Jong-un. Mặc dù vậy, nỗ lực của ông Moon trước kia không mang lại nhiều kết quả.
Ông Lee phát tín hiệu sẽ có cách tiếp cận khác so với người tiền nhiệm Yoon Suk-yeol, người đã khiến quan hệ liên Triều rơi vào tình trạng tồi tệ nhất trong nhiều năm qua.
Gần đây, ông Lee ít đưa ra những phát ngôn gây tranh cãi hoặc mang tính cực đoan về chính sách đối ngoại và an ninh, thay vào đó cam kết theo đuổi đường lối ngoại giao thực dụng.
Ông nhiều lần khẳng định liên minh giữa Hàn Quốc và Mỹ là nền tảng trong chính sách đối ngoại của Seoul, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì mối quan hệ đối tác an ninh Hàn Quốc - Mỹ - Nhật Bản. Ông cũng gợi ý Hàn Quốc nên theo đuổi mối quan hệ thân thiện hơn với Trung Quốc - quốc gia lâu nay là đồng minh chủ chốt của Triều Tiên.
