Hiện trường một vụ tấn công UAV ở Ukraine (Ảnh: Reuters).
Máy bay không người lái Shahed-136 là vũ khí chủ lực trong chiến dịch không kích bằng UAV của Moscow nhằm vào Ukraine. Với giá thành rẻ, tầm bay xa và khả năng mang theo khối lượng thuốc nổ lớn, Shahed là vũ khí linh hoạt cho cả nhiệm vụ tấn công chiến lược lẫn chiến thuật.
Trong thời gian qua, Ukraine đã tích cực tìm cách bắn hạ UAV này. Đáp lại, Nga không chỉ tung ra các biến thể Shahed cải tiến mà còn áp dụng chiến thuật mới nhằm xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Ukraine.
Trước làn sóng UAV cảm tử Shahed, Ukraine đã triển khai một hệ thống phòng thủ toàn diện. Từ năm ngoái, Nga bắt đầu kết hợp UAV Shahed với UAV mồi nhử để gây nhiễu hệ thống phòng không Ukraine.
Tuy vậy, Kiev vẫn nỗ lực bắn hạ cả UAV thật lẫn mồi nhử, sử dụng kết hợp biện pháp tấn công vật lý và phi vật lý.
Thông thường, hệ thống tác chiến điện tử (EW) của Ukraine có thể gây nhiễu khoảng một nửa số UAV, đặc biệt là những chiếc bay thấp. Các hệ thống EW này liên tục được nâng cấp nhằm khai thác điểm yếu trong liên lạc của UAV Nga.
Đối với những UAV không bị gây nhiễu, lực lượng Ukraine điều chỉnh phương án đánh chặn tùy theo độ cao. Các đoạn video trên mạng xã hội cho thấy máy bay MiG-29 và trực thăng Mi-24 Hind của Ukraine truy đuổi và bắn hạ Shahed ở tầm cao, trong khi các tổ đội cơ động dưới mặt đất sử dụng súng máy gắn trên xe để tiêu diệt UAV bay thấp.
Trong bối cảnh đó, Nga đã không ngừng lột xác UAV Shahed.
Gần đây hiệu quả của UAV Shahed đã tăng lên rõ rệt. Trong đợt tấn công ngày 25/6, Nga phóng tổng cộng 71 UAV Shahed và mồi nhử. Chỉ 32 chiếc bị bắn hạ, 20 chiếc bị gây nhiễu, còn lại 19 chiếc đã tấn công được mục tiêu, cho thấy bước tiến đáng kể về công nghệ và chiến thuật của Nga.
Theo báo cáo từ Ukraine, các biến thể Shahed mới đã được gia cố phần thân, đặc biệt là khoang động cơ, để chống chịu tốt hơn trước hỏa lực. Bồn nhiên liệu cũng được chuyển từ cánh vào trong thân, giúp UAV có thể tiếp tục bay kể cả khi bị bắn vào cánh hoặc thân ngoài.
Đáng chú ý hơn, một số mẫu Shahed mới có khả năng thả đạn con trong quá trình bay, thay vì chỉ phát nổ khi va chạm. Cải tiến này giúp UAV có thể tấn công mục tiêu rộng, giảm yêu cầu về độ chính xác và đặc biệt hiệu quả trong việc nhắm vào binh sĩ hoặc công trình kiên cố. Tại các khu vực Sumy và Kharkov, binh lính Ukraine mô tả tình huống “không nghe thấy tiếng UAV đến, nhưng 20 phút sau đó đột nhiên có tiếng nổ”.
Ngoài ra, Nga còn phối hợp Shahed với UAV Lancet, một loại vũ khí tuần kích nhỏ, khó phát hiện hơn và không dễ bị bắn hạ. Lancet tìm và tấn công các đội phòng không mặt đất của Ukraine, dọn đường cho UAV Shahed tiến sâu hơn.
Khi ngày càng nhiều UAV Shahed lọt qua phòng tuyến, Ukraine đang điều chỉnh chiến thuật và nâng cấp thiết bị. Giới kỹ sư Ukraine đang được cho là đã bắt đầu điều chỉnh hệ thống radar để xử lý tình huống UAV bay đôi ở độ cao khác nhau.
Đồng thời, các tổ đội phòng không cơ động đang cải tiến phương tiện để giảm nguy cơ bị UAV Lancet tấn công và trang bị vũ khí mạnh hơn để tăng hiệu quả đánh chặn.
Chiến trường hiện đại đang chứng kiến một cuộc đua UAV toàn diện giữa Nga và Ukraine. Hai bên liên tục nâng cấp công nghệ và chiến thuật, từ tấn công đến phòng thủ và cuộc đua vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại.
