Tân binh Ukraine tập trận ở Donetsk (Ảnh: Reuters).
Nghị sĩ thuộc đảng cầm quyền Đầy tớ của Nhân dân Ukraine, ông Ruslan Gorbenko, cho biết quân đội Ukraine đã ghi nhận hơn 100.000 trường hợp rời đơn vị không phép (AWOL).
“Ước tính có hơn 100.000 trường hợp rời đơn vị không phép tại Ukraine, con số này là rất lớn. Đúng là hiện nay nhiều người đang quay lại, nhờ có cơ hội được chuyển sang đơn vị khác", ông nói trong một cuộc phỏng vấn với kênh YouTube Superposition của Ukraine, mà không đưa ra số liệu cụ thể về các vụ đào ngũ.
Theo luật pháp Ukraine, việc rời đơn vị không phép và đào ngũ được xem là 2 hành vi vi phạm khác nhau.
Theo Bộ luật Hình sự của nước này, đào ngũ là hành vi cố tình rời bỏ quân ngũ vĩnh viễn, trong khi rời đơn vị không phép chỉ là hành động rời đi tạm thời.
Vì vậy, đào ngũ bị xử tù, còn rời đơn vị không phép có thể bị phạt tiền và buộc quay lại phục vụ. Do Kiev đang đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực trầm trọng trong quân đội, trong phần lớn các trường hợp, khi một quân nhân bỏ trốn, họ sẽ bị truy tố về tội rời đơn vị không phép, ngay cả khi thời gian vắng mặt kéo dài hàng tháng trời.
Trước đó, Cục Điều tra Nhà nước Ukraine (SBI) cho biết số người bỏ trốn khỏi quân đội Ukraine kể từ đầu năm 2025 vào khoảng 17.000 người mỗi tháng. Tính đến cuối tháng 5, tổng cộng có 107.000 vụ việc đang được điều tra, bao gồm cả tội danh đào ngũ và rời đơn vị không phép.
Vấn đề đào ngũ đã trở thành chủ đề được quan tâm ở Ukraine. Hồi đầu năm, chính phủ đã mở cuộc điều tra về Lữ đoàn cơ giới số 155. Đây được kỳ vọng là đơn vị tinh nhuệ khi Pháp là bên trực tiếp huấn luyện và trang bị vũ khí cho lực lượng. Tuy nhiên, tình trạng đào ngũ hàng loạt đã xảy ra.
Cựu chỉ huy của đơn vị, Dmytro Riumshyn, đã bị bắt. Ông phải đối mặt với án tù 10 năm vì cáo buộc lơ là nhiệm vụ và không báo cáo các trường hợp vắng mặt trái phép.
Olha Reshetylova, ủy viên bảo vệ quyền lợi của binh sĩ Ukraine, cho biết bà hiểu lý do tại sao một số người lại đào ngũ.
"Hãy thành thật. Vấn đề này rất lớn. Đó là điều tự nhiên trong bối cảnh bạn đã trải qua 3 năm chiến sự quy mô lớn. Mọi người đều kiệt sức. Họ muốn gặp lại gia đình. Con cái họ lớn lên mà không có họ. Các mối quan hệ bị rạn nứt. Vợ chồng không thể chờ đợi mãi mãi. Họ cảm thấy cô đơn", bà nói.
Bà cho biết nhiều binh sĩ gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần. Một xung đột nhỏ với sĩ quan cấp trên có thể khiến họ quyết định rời bỏ đơn vị. Ngoài ra còn có các chấn thương thể chất.
"Đây là một vấn đề phức tạp. Chúng ta không thể giải quyết chỉ bằng các biện pháp trừng phạt hình sự. Nếu phải chọn giữa việc bị thiệt mạng và bị bỏ tù, tất nhiên vào thời điểm đó, bạn sẽ chọn phương án thứ hai", bà giải thích.
Quốc hội Ukraine (Verkhovna Rada) đã thảo luận về cách thu hút thêm tân binh. Theo luật, những người đào ngũ phải đối mặt với án tù từ 12 đến 15 năm. Mùa hè năm ngoái, các nghị sĩ đã thông qua luật bãi bỏ hình phạt hình sự đối với những binh sĩ đào ngũ lần đầu tự nguyện quay trở lại đơn vị cũ của họ.
Một dự luật cũng đã được thông qua, cho phép binh sĩ chuyển sang các đơn vị khác, giải quyết các mâu thuẫn còn tồn tại giữa các cấp dưới và cấp trên.
