Hệ thống vũ khí laser Peresvet của Nga (Ảnh: Wikimedia).
Nga được cho là quốc gia duy nhất hiện nay có khả năng triển khai và sử dụng thực tế vũ khí laser trong môi trường chiến sự.
Theo chuyên gia quân sự Alexander Artamonov, vũ khí laser không chỉ mang lại lợi thế về chi phí và tốc độ phản ứng, mà còn vượt trội so với vũ khí truyền thống về tính cơ động và khả năng né tránh bị đối phương phát hiện hoặc đánh chặn.
“Không cần đạn, không phải nạp lại, chỉ cần một nguồn năng lượng đủ mạnh. Laser có thể bắn nhanh, chính xác và rất khó để né tránh, nhất là khi mục tiêu đang di chuyển", ông Artamonov phân tích.
Nga, Mỹ và Trung Quốc đều có các chương trình phát triển vũ khí laser. Tuy nhiên, theo ông Artamonov, hiện chỉ có Nga chứng minh được năng lực thật sự khi sở hữu hệ thống Peresvet, một loại laser quân sự di động chuyên dùng để vô hiệu hóa hệ thống giám sát quang học và vệ tinh của đối phương.
“Peresvet hiện đã được triển khai tại khu vực Moscow và cả ở chiến tuyến tại Ukraine", ông cho hay. Đây là lần đầu tiên một quốc gia công khai sử dụng vũ khí laser trong chiến sự thực tế, đánh dấu bước ngoặt trong chiến tranh hiện đại.
Peresvet có thể làm mù các cảm biến quang học của UAV, máy bay trinh sát và vệ tinh. Loại vũ khí này có thể được sử dụng để che giấu các hoạt động quân sự khỏi con mắt điện tử của đối phương.
Ngược lại, Mỹ hiện vẫn đang gặp khó khăn trong việc phát triển các hệ thống tương tự. “Mỹ không đủ công nghệ, đặc biệt là về nguồn điện nhỏ gọn nhưng đủ mạnh, để vận hành laser hiệu quả", ông Artamonov nhận định.
Các thử nghiệm mà Washington thực hiện ở Ấn Độ Dương cho thấy laser Mỹ hoạt động kém trong điều kiện thời tiết xấu, như môi trường có sương mù hoặc hơi nước. Ông Artamonov cho rằng đây là một rào cản lớn, vì laser yêu cầu tầm nhìn tốt và nguồn năng lượng ổn định để đạt hiệu quả tối đa.
Nga, bằng cách nào đó, đã khắc phục được những hạn chế này và hiện đang phát triển thế hệ laser tiếp theo, mạnh hơn, nhanh hơn và khó bị phát hiện hơn.
Sự vượt trội này không chỉ là bước tiến kỹ thuật mà còn là công cụ chiến lược giúp Nga củng cố vị trí trên bàn cờ quốc phòng thế giới.
Dù chưa rõ hiệu quả cụ thể tại chiến trường Ukraine đến đâu, việc Nga chủ động đưa laser ra tiền tuyến cho thấy sự tự tin nhất định về năng lực quốc phòng mới. Trong khi đó, các nước phương Tây, dù có tiềm lực tài chính và công nghệ dồi dào, vẫn đang vật lộn với những thách thức cơ bản trong việc hiện thực hóa tham vọng vũ khí laser.
