Ông Rafael Grossi, Tổng giám đốc IAEA (Ảnh: Reuters).
Người đứng đầu Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cho biết các cuộc không kích của Mỹ vào Iran chưa gây tổn thất toàn diện đối với chương trình hạt nhân của Tehran, và rằng nước này có thể tái khởi động hoạt động làm giàu uranium “trong vòng vài tháng".
Nhận định này trái ngược hoàn toàn với tuyên bố của Tổng thống Donald Trump rằng Mỹ đã khiến tham vọng hạt nhân của Iran “lùi lại hàng thập niên”.
Nhận định của ông Rafael Grossi, Tổng giám đốc IAEA, dường như củng cố đánh giá ban đầu từ Cơ quan Tình báo Quốc phòng Mỹ (DIA) rằng các đòn tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran trong tuần trước không phá hủy được các bộ phận cốt lõi của chương trình này, và có thể chỉ khiến Tehran chậm lại vài tháng.
Dù báo cáo quân sự - tình báo cuối cùng vẫn chưa được công bố, Tổng thống Trump liên tục khẳng định rằng ông đã “hoàn toàn xóa sổ” chương trình hạt nhân của Tehran.
Cuộc xung đột kéo dài 12 ngày giữa Israel và Iran bắt đầu từ đầu tháng này sau khi Israel phát động một đòn tấn công chưa từng có tiền lệ nhằm ngăn chặn Iran phát triển bom hạt nhân. Iran kiên quyết khẳng định chương trình hạt nhân của mình chỉ phục vụ mục đích hòa bình.
Sau đó, Mỹ thực hiện không kích 3 địa điểm hạt nhân chiến lược của Iran trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Tính chất và mức độ thiệt hại gây ra cho chương trình hạt nhân của Tehran từ đó đến nay vẫn gây tranh cãi gay gắt.
Các quan chức quân đội Mỹ trong những ngày gần đây đã tiết lộ thêm một số thông tin về quá trình lên kế hoạch tấn công, nhưng không đưa ra bằng chứng mới nào chứng minh hiệu quả thực sự của chiến dịch này đối với chương trình hạt nhân Iran.
Trả lời câu hỏi về sự khác biệt trong các đánh giá, ông Grossi nói trên chương trình Face the Nation của đài CBS: “Các năng lực hạt nhân của Iran vẫn còn đó. Trong vòng vài tháng, họ có thể cho quay một vài dãy máy ly tâm và bắt đầu làm giàu uranium trở lại, thậm chí có thể chưa đến mức đó. Nhưng thành thật mà nói, không ai có thể khẳng định rằng mọi thứ đã bị xóa sạch hoàn toàn".
Ông Grossi nhấn mạnh: “Thiệt hại là nghiêm trọng, nhưng không phải là toàn diện. Iran vẫn còn đầy đủ năng lực về công nghiệp và công nghệ. Nếu họ muốn, họ hoàn toàn có thể khởi động lại mọi thứ".
Ông cũng cho biết IAEA đã chịu áp lực trong việc xác định liệu Iran có vũ khí hạt nhân hay đang tiến sát đến vũ khí hạt nhân trước các đợt tấn công vừa qua hay không.
“Chúng tôi không thấy dấu hiệu rõ ràng về một chương trình phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng đồng thời Iran cũng không trả lời những câu hỏi rất quan trọng mà chúng tôi đã nêu ra trong nhiều năm", ông nói.
Ông Grossi khẳng định IAEA cần được tiếp cận trực tiếp tại hiện trường để đánh giá thực trạng. Trước các đợt không kích của Israel và Mỹ, Iran vẫn chia sẻ thông tin với IAEA, nhưng vẫn có những điểm mơ hồ.
“Chúng tôi nắm rõ số lượng máy ly tâm và vật liệu hạt nhân đã khai báo. Nhưng điều tôi lo ngại là những gì không rõ ràng. Ví dụ, chúng tôi từng tìm thấy dấu vết uranium làm giàu ở một số địa điểm không nằm trong danh sách khai báo của Iran, và đã nhiều năm rồi không nhận được câu trả lời xác đáng", ông cho hay.
Báo cáo ban đầu của Lầu Năm Góc cho biết Iran có thể đã di dời một phần vật liệu uranium khỏi các cơ sở trước khi bị tấn công. Tuy nhiên, ông Trump khẳng định không có gì bị di chuyển.
Ông Grossi nhận định: “Có lý do để tin rằng khi họ tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp phòng vệ, việc di chuyển vật liệu có thể nằm trong đó. Nhưng như tôi đã nói, chúng tôi không biết nó ở đâu, hay liệu một phần nào đó có bị tấn công trong 12 ngày qua hay không".
Trong một động thái đáp trả, Quốc hội Iran đã thông qua dự luật ngừng hợp tác với IAEA. Ngoại trưởng Abbas Araghchi còn tuyên bố Iran có thể xem xét lại việc tham gia Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), hiệp ước cấm các nước phát triển vũ khí hạt nhân.
