Dan-M từng được Nga sử dụng làm bia tập bắn (Ảnh: Euromaidan Press).
Vũ khí mới nhất được Nga tung vào chiến dịch không kích Ukraine là một trong những loại đặc biệt nhất: một mẫu máy bay không người lái mục tiêu được Nga hoán cải để thực hiện các cuộc tấn công cảm tử.
Dan-M là một UAV phản lực nặng 350kg do Cục thiết kế Sokol của Nga phát triển từ đầu những năm 1990, ban đầu chỉ dùng để huấn luyện lực lượng phòng không.
Có thể phóng từ mặt đất hoặc trên không, Dan-M bay được trong khoảng 40 phút với tốc độ cận âm và ở độ cao rất thấp, mô phỏng sát đặc điểm bay của tên lửa hành trình Tomahawk do Mỹ sản xuất.
Trong tuần này, lực lượng Nga tại Crimea đã phóng 3 chiếc Dan-M nhằm vào Ukraine. Theo chuyên gia UAV Serhii “Flash” Beskrestnov, các thiết bị này đã được chuyển đổi thành UAV tấn công, bao gồm việc sơn lại từ màu đỏ tươi ban đầu thành màu sơn ngụy trang, và rất có thể đã được gắn đầu đạn.
Hiện chưa rõ Dan-M có đánh trúng mục tiêu hay không. “Vì lý do bảo mật thông tin, tôi không thể tiết lộ số phận của nhóm UAV tấn công này”, ông Beskrestnov viết.
Trong các bài huấn luyện, Dan-M thường được dùng như mục tiêu mô phỏng tên lửa Tomahawk để pháo và tên lửa phòng không Nga luyện tập đánh chặn. Nếu không bị bắn hạ, UAV sẽ bung dù và hạ cánh để thu hồi sửa chữa và tái sử dụng, mỗi chiếc thường bay được khoảng 10 lần trước khi hỏng hẳn.
Việc chuyển đổi Dan-M thành vũ khí tấn công không quá khó: Chỉ cần gắn thêm đầu đạn và bỏ hệ thống dù.
Trên thực tế, Ukraine cũng từng cải tiến UAV trinh sát thời Liên Xô, như Tu-141/143 sản xuất từ thập niên 1970, thành vũ khí tấn công bằng cách thay camera bằng đầu đạn.
Những UAV cổ lỗ này từng được Ukraine dùng để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga. Nhưng khi đó, Ukraine đang thiếu nghiêm trọng vũ khí tấn công tầm xa. Ngày nay, Kiev đã tự phát triển được các dòng UAV tấn công chuyên dụng hiện đại hơn, nên không còn cần đến biện pháp “tạm bợ” như trước.
Tuy nhiên, chuyên gia Beskrestnov cũng thừa nhận không hiểu rõ mục đích của Nga khi hoán cải bia tập bắn thành UAV cảm tử.
“Chúng tôi từng làm vậy (chuyển UAV huấn luyện thành vũ khí) vì không có tên lửa hành trình và UAV tấn công tầm xa. Còn Nga làm điều đó để làm gì thì tôi không rõ", ông nói.
Một khả năng là Nga có trong tay một lượng lớn Dan-M dư thừa. Trong bối cảnh chiến sự, lực lượng phòng không Nga đã được huấn luyện thực chiến với vô số UAV và tên lửa Ukraine, khiến Dan-M trở nên thừa thãi. Vì vậy, việc tận dụng kho UAV cũ này để gắn đầu đạn rồi phóng sang Ukraine có thể là cách “xài hết hàng tồn kho”.
Tuy nhiên, giả thuyết cho rằng Nga đang cạn dần kho tên lửa hành trình thực sự lại khó xảy ra. Trái lại, kho vũ khí tấn công tầm xa của Nga đang tiếp tục mở rộng khi Điện Kremlin tìm được cách lách các lệnh trừng phạt và tăng cường sản xuất các tên lửa tiên tiến như Kh-101, Kh-555, Banderol, bom lượn KAB và UAV cảm tử Shahed.
Hai cuộc tập kích đường không lớn nhất từ đầu cuộc chiến tới nay diễn ra đêm 24 và 25/5, với hơn 350 tên lửa và UAV phóng vào các thành phố như Kiev, Kharkov và Odesa.
Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW, trụ sở tại Washington D.C.), các đòn tập kích ngày càng khốc liệt là một phần trong chiến dịch tâm lý chiến nhằm làm suy yếu tinh thần của Ukraine và làm lung lay sự ủng hộ từ phương Tây.
