Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: Reuters).
Vào tối 17/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đã sẵn sàng tham gia cuộc chiến của Israel chống lại Iran. Sau khi rời hội nghị thượng đỉnh G7 ở Canada sớm, ông đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp với các cố vấn an ninh quốc gia.
Phó Tổng thống JD Vance đã ra tín hiệu rằng Tổng thống Trump đang cân nhắc hành động. Ông Trump đã đưa ra một loạt cảnh báo ngày càng cứng rắn, yêu cầu Iran "đầu hàng vô điều kiện".
"Chúng tôi biết chính xác nơi “lãnh tụ tối cao” Iran đang ẩn náu", ông Trump viết trong một bài đăng trên mạng xã hội.
Tuy nhiên, chỉ trong vòng 48 giờ sau đó, Tổng thống Trump có xu hướng “rút lui”. Nhà Trắng cho biết ông Trump sẽ đưa ra quyết định về việc Mỹ có can thiệp xung đột Israel - Iran hay không trong vòng 2 tuần tới.
“Xét đến khả năng có thể diễn ra một cuộc đàm phán với Iran trong tương lai gần hoặc không, Tổng thống sẽ đưa ra quyết định có can thiệp (vào xung đột Israel - Iran) hay không trong vòng 2 tuần tới”, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết hôm 19/6.
Một số giả thuyết đã được đưa ra để lý giải cho quyết định lùi thời gian can thiệp xung đột của Tổng thống Trump.
Tranh cãi nội bộ
Việc ông Trump xem xét khả năng đưa Mỹ can dự vào cuộc chiến Israel - Iran đã gây chia rẽ trong nội bộ phong trào ủng hộ ông.
Những người trung thành với Phong trào Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA), vốn ủng hộ Tổng thống Trump và có xu hướng chính sách đối ngoại chủ yếu theo chủ nghĩa biệt lập, đang lo ngại về khả năng nước Mỹ bị cuốn vào một cuộc xung đột mới.
"Bất kỳ ai lôi kéo Mỹ tham gia vào cuộc chiến tranh Israel - Iran đều không phải là người theo chủ nghĩa America First (Nước Mỹ trên hết)/MAGA", Marjorie Taylor Greene, một trong những đồng minh nhiệt thành nhất của ông Trump tại Quốc hội, đã viết trên mạng xã hội.
Steve Bannon, cựu cố vấn của Tổng thống Trump, và các đồng minh của ông từ lâu đã lập luận rằng các cuộc chiến ở Iraq và Afghanistan là những sai lầm thảm khốc, tốn kém tiền bạc và làm cạn kiệt sức mạnh của Mỹ, phục vụ lợi ích toàn cầu hơn là lợi ích quốc gia.
Với phương châm “Nước Mỹ trên hết”, ông Trump tự coi mình là một tổng thống có khả năng rút Mỹ khỏi các cuộc xung đột ở những vùng đất xa xôi, vốn không đe dọa trực tiếp đến an ninh của Mỹ.
Hiện ông Trump đang phải đối mặt với tình thế tiến thoái lưỡng nan. Việc gắn kết quá chặt chẽ với Israel có nguy cơ khiến ông vấp phải sự phản đối của những người ủng hộ. Nhưng việc từ bỏ Israel, một đồng minh quan trọng của Mỹ ở Trung Đông, lại dẫn đến những rủi ro về chính trị.
Chuẩn bị về quân sự
Mỹ đã triển khai loạt khí tài quân sự tới Trung Đông giữa lúc căng thẳng leo thang (Ảnh: Reuters).
Ngoài chính trị, những cân nhắc về chiến lược quân sự chắc chắn đóng vai trò quan trọng trong quyết định “tạm hoãn” tấn công của Tổng thống Trump.
Khoảng thời gian 2 tuần sẽ cho phép Mỹ có thêm thời gian để bố trí lực lượng quân sự nhằm chuẩn bị cho cuộc tấn công tiềm tàng vào Iran.
Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson của Mỹ đã tới Biển Ả Rập, trong khi nhóm tác chiến tàu sân bay Nimitz đang trên đường từ Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương đến Trung Đông. Việc Tổng thống Trump lùi quyết định can thiệp xung đột sẽ cho phép Mỹ có thêm thời gian để tích hợp hoàn toàn các nhóm tác chiến tàu sân bay với các lực lượng khác của Mỹ trong khu vực.
Với hơn 40.000 quân nhân Mỹ đồn trú tại 19 địa điểm ở Trung Đông, Washington muốn tăng cường phòng thủ trước khả năng trả đũa của Iran. Mỹ đã nâng cấp hệ thống phòng không trong khu vực trong 5 năm qua, nhưng vẫn có thể lựa chọn triển khai thêm các khẩu đội Patriot hoặc hệ thống phòng thủ tên lửa THAAD.
Làm suy yếu Iran
Việc cho Israel thêm thời gian để làm suy yếu hơn nữa khả năng phòng thủ của Iran cũng có thể là một lý do khiến Tổng thống Trump chưa vội phát lệnh tấn công, đặc biệt là xung quanh cơ sở hạt nhân Fordow kiên cố, nằm sâu trong lòng đất ở Iran.
Ông Trump cảnh giác với những hậu quả về chính trị và quân sự có thể xảy ra nếu một máy bay ném bom B-2 của Mỹ bị bắn hạ. Israel càng làm suy yếu khả năng phòng thủ của Iran, lực lượng Mỹ càng gặp ít rủi ro.
Mặc dù ông Trump từ lâu đã phản đối việc Iran sở hữu vũ khí hạt nhân, nhưng về cơ bản ông coi đây là cuộc chiến của Israel. Do vậy, trong tính toán của nhà lãnh đạo Mỹ, Lực lượng Phòng vệ Israel sẽ chịu trách nhiệm chính trong việc “dọn đường” để quân đội Mỹ hành động.
Chỉ Mỹ mới có khả năng điều máy bay B-2, mang siêu bom GBU-57, để phá hủy căn cứ hạt nhân Fordow của Iran. Nhưng Washington có thể kỳ vọng Israel dẫn đầu trong việc vô hiệu hóa các mối đe dọa bên ngoài, bằng cách phá hủy các vị trí radar, khẩu đội tên lửa cũng như hạ tầng chỉ huy và kiểm soát của Iran, trước khi máy bay Mỹ ném bom vào cơ sở hạt nhân Iran.
Việc “câu giờ” cũng mang lại lợi ích cho Mỹ từ góc độ thu thập thông tin tình báo. Mỹ có thể sử dụng khoảng thời gian 2 tuần để theo dõi cách Iran bố trí lại các khí tài quân sự, đặc biệt là mạng lưới phòng không tích hợp và các đơn vị tên lửa đạn đạo.
Các nhà phân tích cũng sẽ theo dõi xem bộ chỉ huy quân sự của Iran hoạt động hiệu quả như thế nào sau chiến dịch ám sát có chủ đích của Israel nhằm vào các tướng lĩnh cấp cao của Iran.
Hoạt động ngoại giao
Về mặt ngoại giao, một số tiếng nói tại Bộ Ngoại giao Mỹ có thể đã khuyên Tổng thống Trump nên kiềm chế. Có dấu hiệu cho thấy Iran, mặc dù bác bỏ yêu cầu "đầu hàng vô điều kiện" của Mỹ, nhưng vẫn thể hiện sự quan tâm đến việc tìm ra lối thoát đàm phán.
“Quãng nghỉ” 2 tuần sẽ tạo cơ hội cho hoạt động ngoại giao ngầm diễn ra, có thể với sự tham gia của châu Âu, đặc biệt là Pháp, trong vai trò làm trung gian.
Khoảng thời gian 2 tuần cũng tạo cơ hội cho ông Trump khẳng định lại sự chủ động của Mỹ trong chính sách đối với Iran - một chương trình nghị sự ngày càng do Israel thúc đẩy. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu dường như tính toán rằng, cuối cùng tổng thống Mỹ sẽ buộc phải tham gia chiến dịch quân sự của Israel và giáng đòn chí tử vào tham vọng hạt nhân của Iran.
Nếu Tổng thống Trump tấn công ngay lập tức, ông sẽ có nguy cơ tạo ra nhận thức rằng Mỹ đang bị đồng minh của mình dẫn dắt khi đưa ra một trong những quyết định quan trọng nhất về an ninh quốc gia trong nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Việc lùi quyết định can thiệp xung đột Israel - Iran giúp Tổng thống Trump có thêm không gian để thể hiện sự độc lập nhiều hơn, nếu cuối cùng ông vẫn quyết định tham chiến sau 2 tuần nữa.
