Tính toán của ông Putin khi thành lập Binh chủng Không người lái

Tổng thống Nga Putin (Ảnh: Skynews).

Lực lượng này, dự kiến chính thức ra mắt vào quý III, không chỉ là bước cải tổ quân sự mà còn phản ánh tham vọng chiến lược sâu rộng của Điện Kremlin trong việc định hình lại cán cân quân sự toàn cầu trong kỷ nguyên chiến tranh không người lái. Vậy, đằng sau quyết định này là những tính toán gì của ông Putin?

Tăng cường sức mạnh quân sự trong xung đột Ukraine

Cuộc xung đột Nga - Ukraine, kéo dài từ tháng 2/2022, đã chứng kiến sự thay đổi sâu sắc trong cách thức tác chiến, UAV trở thành vũ khí chủ lực trên chiến trường.

Theo ông Putin, UAV của Nga hiện gây ra tới 50% tổn thất mà Ukraine phải hứng chịu, từ việc tiêu diệt xe bọc thép, công sự đến hệ thống thông tin liên lạc và sinh lực đối phương. Điều này không chỉ thể hiện hiệu quả tác chiến của UAV mà còn cho thấy sự thích nghi nhanh chóng của Nga với môi trường chiến tranh hiện đại.

Chuyên gia quân sự Samuel Bendett từ Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ (CNA) nhận định: “Nga đã thu lượm được bài học đắt giá từ những hạn chế ban đầu trong cuộc xung đột với Ukraine. Việc đầu tư mạnh vào UAV, đặc biệt là các mẫu Lancet và Shahed, cho thấy Moscow đang chuyển từ chiến thuật truyền thống sang mô hình tác chiến công nghệ cao”.

Thực tế, Nga đã nâng cấp đáng kể các UAV Shahed do Iran thiết kế như sơn đen để tăng khả năng tàng hình ban đêm, đồng thời tích hợp công nghệ điều khiển bằng sợi quang (với UAV FPV) để chống lại tác chiến điện tử (EW).

Việc thành lập Binh chủng UAV độc lập cho phép Nga tổ chức và triển khai các hệ thống không người lái một cách chuyên nghiệp hơn.

Theo Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrey Belousov, lực lượng này sẽ tập trung đào tạo nhân sự, sản xuất và cung cấp thiết bị hiện đại, đảm bảo sự thống nhất trong chiến lược sử dụng UAV. Với kế hoạch sản xuất 2 triệu UAV năm 2025, Nga đang chạy đua để vượt qua Ukraine, quốc gia đạt sản lượng 1 triệu UAV năm 2024 và đặt mục tiêu 2,5 triệu vào năm nay.

Đánh giá từ chuyên gia Andrii Ziuz, cựu quan chức Hội đồng An ninh và Quốc phòng Ukraine, cho thấy sự lo ngại về tốc độ thích nghi của Moscow: “Quân đội Nga bắt đầu xung đột với tư duy, vũ khí kiểu Liên Xô, nhưng họ học rất nhanh. Thành công trong sử dụng UAV và chiến tranh điện tử giúp Nga chiếm ưu thế ở một số mặt trận”.

Việc thành lập Binh chủng UAV là minh chứng cho tham vọng của ông Putin củng cố sức mạnh quân sự, đặc biệt khi xung đột Ukraine vẫn chưa có dấu hiệu kết thúc.

Hiện đại hóa quân đội Nga trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu

Giới quan sát nhận định, quyết định thành lập Binh chủng UAV không chỉ nhằm ứng phó với tình hình Ukraine mà còn là một phần trong chiến lược dài hạn của Nga để hiện đại hóa quân đội, đối trọng với các cường quốc quân sự như Mỹ - NATO, Trung Quốc.

Theo Viện Nghiên cứu Xã hội KASS, chỉ số sức mạnh quân sự Nga đứng sau Mỹ và Trung Quốc, với 31,08 điểm so với 90,08 điểm của Mỹ, 33,3 điểm của Trung Quốc. Tuy nhiên, chuyên gia quân sự Shalitov nhấn mạnh, tinh thần chiến đấu và tính sẵn sàng của quân đội Nga có thể bù đắp phần nào khoảng cách này.

Cuộc chiến ở Ukraine đã phơi bày nhiều điểm yếu của quân đội Nga, từ trang thiết bị lạc hậu đến khả năng phối hợp giữa các quân chủng.

Ví dụ, trong cuộc chiến Nam Ossetia năm 2008, UAV Tipchak của Nga bị chỉ trích vì tiếng ồn lớn, dễ bị bắn hạ. Tuy nhiên, từ 2011, dưới thời Tổng thống Dmitry Medvedev, Nga đã khởi động chương trình tái vũ trang toàn diện, chi hơn 650 tỷ USD giai đoạn 2006-2015 để nâng cấp thiết bị quân sự.

Việc thành lập Binh chủng UAV tiếp tục xu hướng này, tập trung vào công nghệ cao để giảm sự phụ thuộc vào các hệ thống truyền thống.

Theo ông Putin, quá trình phát triển Binh chủng UAV phải diễn ra “nhanh chóng và ở mức độ cao nhất”. Điều này phản ánh sự cấp bách trong bối cảnh các đối thủ như Mỹ và NATO cũng đang tăng cường đầu tư vào công nghệ không người lái.

Chẳng hạn, Mỹ đã triển khai UAV Predator B để giám sát biên giới và Lục quân Mỹ đang phát triển radar chống UAV như AN/TPQ-53. Trong khi đó, Ukraine, với sự hỗ trợ từ Mỹ - phương Tây, đã sử dụng UAV để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, như chiến dịch “Mạng nhện” ngày 1/6 vừa qua nhắm vào các máy bay ném bom chiến lược.

Chuyên gia quân sự Christopher Langton từ Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế London nhận xét: “Nga đang cố gắng bắt kịp phương Tây trong lĩnh vực công nghệ quân sự. Binh chủng UAV không chỉ là đơn vị mới mà còn là biểu tượng cho tham vọng của Nga trong cạnh tranh ở cấp độ toàn cầu”.

Với ngân sách quốc phòng chiếm hơn 7% GDP năm 2024, tương đương 149 tỷ USD, Nga có đủ nguồn lực để đầu tư vào các chương trình như vậy.

Định hình chiến tranh tương lai và xuất khẩu công nghệ

Theo TASS, sự ra đời của Binh chủng UAV còn phản ánh tầm nhìn của ông Putin về chiến tranh tương lai, nơi các hệ thống không người lái sẽ đóng vai trò chủ đạo.

Cuộc xung đột Nga - Ukraine được coi là “phòng thí nghiệm” cho các công nghệ quân sự mới, từ tên lửa siêu thanh Kinzhal đến UAV điều khiển bằng sợi quang.

Theo Topwar, năm 2025 có thể đánh dấu sự khởi đầu của “thời đại chiến tranh không người lái”, với các mô hình tác chiến mới như xuồng không người lái bắn hạ trực thăng hay UAV hữu tuyến vô hiệu hóa hệ thống phòng thủ truyền thống.

Nga không chỉ sử dụng UAV cho mục đích quân sự mà còn hướng tới xuất khẩu công nghệ này để tăng cường ảnh hưởng địa chính trị. Các UAV như Orlan và Lancet đã chứng minh hiệu quả trên chiến trường, thu hút sự chú ý của các quốc gia như Iran và Triều Tiên, hai đối tác, đồng minh chiến lược đang hỗ trợ cung cấp vũ khí cho Nga trong cuộc xung đột với Ukraine.

Chuyên gia Joost Oliemans nhận định, Nga đang xây dựng hệ sinh thái công nghệ không người lái, từ sản xuất đến đào tạo, với mục tiêu không chỉ phục vụ quân đội mà còn xuất khẩu sang các đồng minh.

Việc Nga thành lập các nhà máy sản xuất UAV dựa trên công nghệ Iran, kết hợp với sự hỗ trợ từ Triều Tiên về đạn pháo, cho thấy Moscow đang xây dựng chuỗi cung ứng độc lập với phương Tây. Điều này không chỉ giúp Nga duy trì lợi thế trên chiến trường mà còn tạo cơ hội cạnh tranh trên thị trường vũ khí toàn cầu, nơi các UAV như Bayraktar TB2 của Thổ Nhĩ Kỳ từng chiếm lĩnh.

Thông điệp chiến lược tới phương Tây

Việc ông Putin tuyên bố thành lập Binh chủng UAV ngay trước thềm quý III/2025 mang tính biểu tượng, đồng thời gửi đi thông điệp mạnh mẽ tới Mỹ/phương Tây về sự quyết tâm của Nga trong duy trì vị thế quân sự.

Theo Gazeta, thông tin này đã khiến bầu không khí tại Kiev và trụ sở NATO trở nên “căng như dây đàn”. Tổng thư ký NATO Mark Rutte từng cảnh báo Nga có thể sẵn sàng cho một cuộc đối đầu quân sự với liên minh trong vòng 5 năm tới.

Chuyên gia phân tích quốc phòng Joni Ascola từ Phần Lan nhận xét: “Việc Nga công khai kế hoạch thành lập Binh chủng UAV là cách để phô diễn sức mạnh và gây áp lực tâm lý lên các đối thủ. Đây không chỉ là vấn đề quân sự mà còn là một phần trong chiến lược ngoại giao của ông Putin”.

Thực tế, Nga đã sử dụng UAV để đáp trả các cuộc tấn công của Ukraine như đợt không kích quy mô lớn vào sân bay Dubno ngày 9/6, nhắm vào các tiêm kích tiên tiến F-16 do phương Tây cung cấp.

Hơn nữa, việc Nga tích cực phát triển công nghệ UAV, bao gồm cả loại hữu tuyến (điều khiển bằng sợi quang) cho thấy Moscow không chỉ chạy đua về số lượng mà còn về chất lượng.

Theo Giám đốc Cục Tình báo Quốc phòng Ukraine Kirill Budanov, các UAV này đang khiến các biện pháp phòng thủ truyền thống của Ukraine trở nên kém hiệu quả. Điều này đặt ra thách thức lớn cho NATO, vốn chưa có kinh nghiệm đối phó với một chiến trường “tràn ngập UAV” như ở Ukraine.

Mặc dù tham vọng của ông Putin với Binh chủng UAV là rõ ràng, Nga vẫn đối mặt với nhiều thách thức.

Thứ nhất, tổn thất nhân lực, thiết bị trong xung đột Ukraine vẫn ở mức cao, với ước tính hơn 780.000 binh sĩ Nga thiệt mạng hoặc bị thương kể từ tháng 2/2022, theo The Guardian.

Thứ hai, sự phụ thuộc vào công nghệ từ Iran và Triều Tiên có thể làm giảm tính tự chủ của Nga trong dài hạn.

Thứ ba, Ukraine và phương Tây cũng đang tăng tốc phát triển lực lượng UAV giá rẻ, với các chiến dịch như “Mạng nhện” cho thấy khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga.

Tuy nhiên, với kinh nghiệm tích lũy từ chiến trường và nguồn lực tài chính ổn định nhờ tái cấu trúc kinh tế, Nga có tiềm năng vượt qua các thách thức này. Việc thành lập Binh chủng UAV không chỉ là bước đi quân sự mà còn là một phần trong chiến lược toàn diện của ông Putin để củng cố vị thế của Nga trong thế giới đa cực.

Quyết định thành lập Binh chủng Máy bay Không người lái của ông Putin là bước đi chiến lược, phản ánh sự thích nghi của Nga với xu thế chiến tranh hiện đại và tham vọng định hình lại cán cân quân sự toàn cầu. Từ việc tăng cường sức mạnh trên chiến trường Ukraine, hiện đại hóa quân đội đến xuất khẩu công nghệ và gửi thông điệp tới phương Tây, mỗi động thái đều mang dấu ấn của những toan tính sâu sắc.

Dù đối mặt với không ít thách thức, Binh chủng UAV hứa hẹn sẽ trở thành biểu tượng cho sức mạnh quân sự mới của Nga trong kỷ nguyên không người lái.

Với tốc độ phát triển hiện tại, thế giới có thể sớm chứng kiến một nước Nga không chỉ mạnh về quân sự mà còn dẫn đầu trong cuộc đua công nghệ chiến tranh tương lai.