Tăng cường an toàn cho du khách trong du lịch biển tại Việt Nam

ThS. Võ Đình Thuật

Trường Đại học Văn Hiến

Email: Thuatvd@vhu.edu.vn

Tóm tắt

Bài viết phân tích thực trạng và các thách thức liên quan đến an toàn cho du khách trong du lịch biển tại Việt Nam. Qua đó, bài đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý, nâng cao năng lực cứu hộ, ứng dụng công nghệ cảnh báo và nâng cao nhận thức cộng đồng nhằm bảo vệ hiệu quả du khách trong hoạt động du lịch biển. Việc đảm bảo an toàn không chỉ giúp giảm thiểu tai nạn mà còn góp phần xây dựng hình ảnh du lịch biển Việt Nam chuyên nghiệp, bền vững.

Từ khóa: An toàn, du khách, du lịch biển, Việt Nam.

Summary

This paper examines the current situation and challenges associated with tourist safety in marine tourism in Vietnam. Accordingly, it proposes solutions to enhance management, strengthen rescue capabilities, apply warning technologies, and raise community awareness to protect tourists engaged in marine tourism activities effectively. Ensuring safety not only helps reduce accidents but also contributes to building a professional and sustainable image of Vietnam’s marine tourism.

Keywords: Safety, tourists, marine tourism, Vietnam

ĐẶT VẤN ĐỀ

Việt Nam là một quốc gia sở hữu bờ biển dài hơn 3.000 km với vô số bãi biển đẹp và hấp dẫn, trở thành điểm đến lý tưởng cho khách du lịch trong và ngoài nước. Du lịch biển không chỉ đóng góp lớn vào phát triển kinh tế – xã hội mà còn góp phần quảng bá hình ảnh đất nước giàu tiềm năng. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích kinh tế, sự phát triển nhanh chóng của du lịch biển cũng kéo theo nhiều thách thức liên quan đến an toàn cho du khách.

Thực tế cho thấy, các sự cố như đuối nước, tai nạn tàu thuyền, điều kiện thời tiết bất lợi, cũng như các vấn đề liên quan đến quản lý điểm đến và nhận thức của du khách vẫn đang là những mối nguy hiểm tiềm tàng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến trải nghiệm và sự an toàn của khách tham quan. Những tình huống này không chỉ khiến khách du lịch chịu thiệt hại về người và tài sản mà còn ảnh hưởng xấu đến hình ảnh và uy tín của ngành du lịch biển Việt Nam trên trường quốc tế.

Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) cũng đã kêu gọi cộng đồng quốc tế cần đề cao việc đảm bảo an toàn cho du lịch ven biển như là một ưu tiên ở các địa danh du lịch khai thác lĩnh vực này (Vietnamtourism, 2012). Do đó, việc tăng cường an toàn cho du khách không còn là một lựa chọn mà trở thành một nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, cộng đồng địa phương và chính du khách. Bài viết này nhằm làm rõ các vấn đề liên quan đến an toàn trong du lịch biển, từ đó đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ khách du lịch, góp phần phát triển ngành du lịch biển một cách bền vững và chuyên nghiệp hơn.

THỰC TRẠNG AN TOÀN CHO DU KHÁCH TRONG DU LỊCH BIỂN TẠI VIỆT NAM

Với chiều dài bờ biển 3.260km, Việt Nam nằm trong số 10 quốc gia có chỉ số cao nhất về chiều dài bờ biển so với diện tích lãnh thổ (Bích Nguyên, 2018). Nhờ sở hữu một bờ biển dài với nhiều bãi biển đẹp, Việt Nam là điểm đến hấp dẫn thu hút hàng triệu lượt khách trong và ngoài nước mỗi năm. Sự phát triển mạnh mẽ của ngành du lịch biển đã góp phần quan trọng thúc đẩy kinh tế địa phương và nâng cao vị thế du lịch quốc gia trên trường quốc tế. Tuy nhiên, song song với sự tăng trưởng này là những thách thức lớn về vấn đề an toàn cho du khách, đặt ra nhiều câu hỏi về chất lượng và độ tin cậy của dịch vụ cũng như khả năng ứng phó với các tình huống khẩn cấp.

Thực tế cho thấy, các sự cố tai nạn đuối nước vẫn diễn ra thường xuyên, gây ra nhiều thiệt hại về người và ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh du lịch biển Việt Nam. Riêng trong dịp nghỉ lễ 30/4-1/5/2025, các cơ quan chức năng của tỉnh Quảng Ngãi ghi nhận 20 trường hợp bị đuối nước, cứu được 16 người, còn lại 4 trường hợp tử vong và mất tích (Quốc Triều, 2025). Một trong những nguyên nhân chính là do chưa có hệ thống cứu hộ chuyên nghiệp và đồng bộ tại nhiều khu vực biển, đặc biệt là các bãi tắm nhỏ, chưa được đầu tư bài bản hoặc thuộc vùng xa trung tâm. Một số bãi biển chưa có lực lượng cứu hộ thường trực, trang thiết bị cứu hộ còn thô sơ hoặc thiếu thốn, khiến việc cứu trợ trong các tình huống khẩn cấp không được thực hiện kịp thời. Hơn nữa, công tác quản lý và giám sát hoạt động bơi lội của du khách tại nhiều điểm du lịch còn lỏng lẻo, chưa có các biển cảnh báo hoặc rào chắn rõ ràng, dẫn đến việc du khách bơi ở các vùng nước sâu, vùng nước có dòng chảy mạnh mà không được cảnh báo đầy đủ.

Ngoài ra, các tai nạn liên quan đến phương tiện tàu thuyền cũng là vấn đề đáng quan ngại. Một trong những minh chứng rõ nét cho những thách thức về an toàn trong du lịch biển tại Việt Nam là vụ tai nạn lật tàu du lịch xảy ra tại biển Cửa Đại vào tháng 2/2022. Chiếc tàu đã bị lật chìm khi đang chở 40 người, dẫn đến cái chết thương tâm của 17 du khách (Hoài Văn, 2022). Số lượng tàu, thuyền du lịch gia tăng nhanh trong khi các tiêu chuẩn về an toàn kỹ thuật, giấy phép vận hành và năng lực của người lái chưa được kiểm soát chặt chẽ. Hiện tượng tàu chở khách quá tải, vận hành không đúng quy trình, hoặc phương tiện không đảm bảo an toàn kỹ thuật vẫn còn tồn tại, làm tăng nguy cơ tai nạn trên biển. Nhiều vụ tai nạn tàu thuyền xảy ra khiến du khách bị thương tích hoặc mất mạng, đồng thời gây hoang mang và giảm niềm tin của khách du lịch đối với dịch vụ vận chuyển biển.

Thời tiết và điều kiện tự nhiên cũng tạo ra thách thức lớn đối với an toàn du khách. Các vùng biển Việt Nam thường xuyên chịu ảnh hưởng của bão, gió mạnh, sóng lớn, đặc biệt trong mùa mưa bão từ tháng 6 đến tháng 11. Tuy nhiên, hệ thống dự báo, cảnh báo thiên tai và truyền thông thông tin về thời tiết xấu đến du khách chưa thật sự hiệu quả và kịp thời. Nhiều du khách vẫn không nhận được hoặc bỏ qua các cảnh báo quan trọng, dẫn đến việc họ tham gia các hoạt động biển trong điều kiện nguy hiểm, gây ra những rủi ro không đáng có.

Một yếu tố khác ảnh hưởng đến an toàn du khách là nhận thức và hành vi của chính khách du lịch cũng như cộng đồng địa phương. Nhiều du khách chưa có kiến thức đầy đủ về an toàn khi tham gia các hoạt động biển, thiếu kỹ năng xử lý các tình huống nguy hiểm như đuối nước, sóng lớn hay thời tiết bất thường. Thậm chí có trường hợp du khách chủ quan, coi nhẹ các cảnh báo và quy định an toàn. Bên cạnh đó, cộng đồng địa phương, nhất là những người làm việc trực tiếp trong ngành dịch vụ du lịch biển, chưa được đào tạo bài bản về an toàn, cứu hộ và hỗ trợ khách trong các trường hợp khẩn cấp. Điều này làm giảm khả năng phối hợp và xử lý sự cố kịp thời, ảnh hưởng đến hiệu quả đảm bảo an toàn tổng thể.

Công tác quản lý nhà nước về an toàn trong du lịch biển còn nhiều hạn chế, từ việc xây dựng chính sách, quy chuẩn, đến việc tổ chức thực thi và giám sát chưa thực sự đồng bộ và mạnh mẽ. Một số địa phương chưa có sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng cứu hộ và trang thiết bị hiện đại, đồng thời thiếu các chương trình đào tạo, tập huấn cho lực lượng cứu hộ và nhân viên dịch vụ. Việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng, đơn vị quản lý bãi biển và doanh nghiệp du lịch còn nhiều bất cập, dẫn đến hiệu quả quản lý chưa cao.

Như vậy, mặc dù ngành du lịch biển Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, nhưng thực trạng an toàn cho du khách vẫn còn nhiều thách thức cần được giải quyết kịp thời và hiệu quả. Nếu không có các biện pháp đồng bộ và quyết liệt, các rủi ro về tai nạn, thương tích sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của ngành du lịch biển, làm giảm uy tín và sức cạnh tranh của điểm đến trong mắt du khách trong và ngoài nước.

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG AN TOÀN CHO DU KHÁCH TRONG DU LỊCH BIỂN

Trong bối cảnh du lịch biển phát triển nhanh chóng như hiện nay, việc đảm bảo an toàn cho du khách không chỉ đòi hỏi sự chủ động và trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước mà còn cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhiều bên liên quan như doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch, cộng đồng địa phương và chính du khách. Một hệ thống an toàn toàn diện phải được xây dựng trên nền tảng chính sách pháp luật vững chắc, sự đầu tư thích đáng về cơ sở vật chất và nguồn nhân lực, ứng dụng công nghệ hiện đại, cùng với việc nâng cao nhận thức và kỹ năng của tất cả các bên liên quan. Dưới đây là một số giải pháp thiết thực nhằm tăng cường hiệu quả bảo vệ du khách trong du lịch biển tại Việt Nam.

Hoàn thiện và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về an toàn du lịch biển

Trước tiên, cần tập trung xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật liên quan đến an toàn du lịch biển. Việc ban hành các quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng về hoạt động vận chuyển khách bằng tàu thuyền, trang thiết bị cứu hộ, cũng như quy trình phòng chống thiên tai cần được thực hiện nghiêm túc và đồng bộ. Song song đó, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch phải được tăng cường để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm về an toàn, đặc biệt là tình trạng tàu thuyền quá tải, vận hành không đúng quy trình hay các điểm tắm biển không được quản lý nghiêm ngặt. Việc xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành giữa các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương và doanh nghiệp sẽ giúp tạo ra một mạng lưới quản lý an toàn chặt chẽ, hiệu quả và kịp thời.

Đầu tư nâng cấp hệ thống cứu hộ và đào tạo lực lượng cứu hộ chuyên nghiệp

Một trong những giải pháp cốt lõi để giảm thiểu rủi ro tai nạn trên biển là xây dựng hệ thống cứu hộ chuyên nghiệp, có mặt thường trực tại các bãi biển đông khách, đặc biệt trong mùa cao điểm du lịch. Việc đầu tư trang thiết bị cứu hộ hiện đại như phao cứu sinh, thuyền cứu hộ, thiết bị liên lạc và sơ cứu là cần thiết để tăng cường khả năng ứng phó nhanh chóng và hiệu quả khi có sự cố. Bên cạnh đó, cần tổ chức các khóa đào tạo, huấn luyện kỹ năng cứu hộ và sơ cứu định kỳ cho đội ngũ nhân viên cứu hộ, hướng dẫn viên và cán bộ quản lý điểm du lịch nhằm nâng cao năng lực và phản ứng kịp thời trong những tình huống khẩn cấp. Mô hình đào tạo và tổ chức lực lượng cứu hộ nên được chuẩn hóa, áp dụng thống nhất trên toàn quốc để đảm bảo chất lượng và hiệu quả công tác cứu hộ.

Ứng dụng công nghệ hiện đại trong giám sát, cảnh báo và truyền thông an toàn

Công nghệ thông tin và truyền thông đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả quản lý và bảo vệ an toàn cho du khách. Hệ thống camera giám sát, cảm biến sóng biển, thiết bị định vị GPS cho tàu thuyền có thể giúp phát hiện sớm các tình huống nguy hiểm để đưa ra cảnh báo kịp thời. Đồng thời, việc phát triển các ứng dụng điện thoại thông minh cung cấp thông tin dự báo thời tiết, cảnh báo sóng lớn, dòng chảy nguy hiểm và hướng dẫn an toàn sẽ giúp du khách chủ động phòng tránh rủi ro. Các nền tảng truyền thông đa kênh như mạng xã hội, website, bảng điện tử cảnh báo cũng cần được khai thác triệt để để truyền tải thông tin nhanh chóng, chính xác đến người dân và du khách. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại không chỉ giúp nâng cao năng lực giám sát mà còn tạo ra sự minh bạch và tin cậy trong quản lý an toàn du lịch biển.

Nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn cho du khách và cộng đồng địa phương

Việc đảm bảo an toàn không chỉ dựa vào các giải pháp kỹ thuật và quản lý mà còn phụ thuộc rất lớn vào ý thức và hành vi của mỗi cá nhân khi tham gia các hoạt động du lịch biển. Do đó, công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về an toàn du lịch biển cần được đẩy mạnh và triển khai đồng bộ. Các chiến dịch truyền thông đại chúng, bảng biển cảnh báo tại các khu vực tắm biển, tài liệu hướng dẫn an toàn được phát tới từng du khách là những công cụ hữu hiệu giúp tăng cường hiểu biết và ý thức phòng tránh tai nạn. Bên cạnh đó, các khóa đào tạo kỹ năng sơ cứu cơ bản, kỹ năng tự bảo vệ bản thân khi gặp nguy hiểm cũng nên được tổ chức định kỳ cho cộng đồng địa phương, nhân viên ngành du lịch và hướng dẫn viên. Khi mỗi người đều trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết, sẽ tạo thành một mạng lưới an toàn vững chắc, giảm thiểu tối đa các rủi ro trong quá trình trải nghiệm du lịch biển.

Xã hội hóa công tác đảm bảo an toàn và phát triển mô hình hợp tác đa ngành

An toàn du lịch biển là trách nhiệm chung của toàn xã hội, không thể chỉ dựa vào sự quản lý của nhà nước mà cần huy động sự tham gia của doanh nghiệp, cộng đồng và các tổ chức xã hội. Việc xã hội hóa đầu tư trang thiết bị cứu hộ, phát triển các dịch vụ an toàn chất lượng cao, tổ chức các hoạt động tuyên truyền và hỗ trợ kỹ thuật sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ du khách. Đồng thời, xây dựng các mô hình hợp tác đa ngành, phối hợp liên tục giữa các sở ngành, chính quyền địa phương, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư sẽ giúp tối ưu nguồn lực và tạo sự đồng thuận trong công tác đảm bảo an toàn. Ngoài ra, việc hợp tác với các tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực cũng là một hướng đi cần được quan tâm phát triển.

KẾT LUẬN

An toàn cho du khách trong du lịch biển là yếu tố then chốt để phát triển ngành du lịch biển Việt Nam một cách bền vững và chuyên nghiệp. Việc nâng cao công tác quản lý, đầu tư hệ thống cứu hộ, ứng dụng công nghệ hiện đại cùng việc nâng cao nhận thức của cộng đồng và du khách là những giải pháp thiết yếu. Chỉ khi đảm bảo được an toàn tối đa, du lịch biển Việt Nam mới có thể thu hút nhiều hơn khách du lịch, góp phần xây dựng hình ảnh điểm đến thân thiện, uy tín trên bản đồ du lịch quốc tế.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bích Nguyên (2018). Phát triển kinh tế biển Việt Nam: Cần phát huy tiềm năng và lợi thế so sánh, https://mof.gov.vn/webcenter/portal/vclvcstc/pages_r/l/chi-tiet-tin?dDocName=UCMTMP125226.

2. Hoài Văn (2022). Nguyên nhân ban đầu vụ lật ca nô khiến 13 người tử vong, 4 mất tích ở TP Hội An, https://tienphong.vn/nguyen-nhan-ban-dau-vu-lat-ca-no-khien-13-nguoi-tu-vong-4-mat-tich-o-tp-hoi-an-post1419278.tpo.

3. Quốc Triều (2025). Hàng chục người gặp nạn ở môi trường nước trong kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5, https://dantri.com.vn/xa-hoi/hang-chuc-nguoi-gap-nan-o-moi-truong-nuoc-trong-ky-nghi-le-304-va-15-20250504095925807.htm.

4. Vietnamtourism (2012).UNWTO kêu gọi quốc tế đảm bảo an toàn du lịch ven biển, https://vietnamtourism.gov.vn/post/10110.