Một tàu chở dầu tại cảng dầu ở Chiết Giang, Trung Quốc (Ảnh: Reuters).
“Trung Quốc giờ có thể tiếp tục mua dầu từ Iran. Hy vọng họ cũng sẽ mua thật nhiều từ Mỹ”, Tổng thống Mỹ Donald Trump viết trên mạng xã hội Truth Social ngày 24/6.
Phát biểu này, được đưa ra chỉ vài ngày sau khi ông Trump ra lệnh không kích 3 cơ sở hạt nhân của Iran và tuyên bố đã xóa sổ chương trình hạt nhân của Iran.
Phát biểu này làm dấy lên đồn đoán Mỹ có thể đang lùi bước trong chính sách gây “áp lực tối đa” đối với Iran. Một số chuyên gia cho rằng phát biểu của ông Trump đánh dấu sự thay đổi lớn trong cách thực thi các biện pháp trừng phạt nhằm đẩy xuất khẩu dầu của Iran về mức 0.
Scott Modell, cựu sĩ quan CIA và hiện là Giám đốc điều hành của Rapidan Energy Group, nhận định: “Việc ông Trump bật đèn xanh cho Trung Quốc tiếp tục mua dầu Iran phản ánh việc quay lại với tiêu chuẩn thực thi lỏng lẻo”.
Trong nhiệm kỳ đầu, ông Trump đã áp đặt nhiều biện pháp trừng phạt lên các nhà máy lọc dầu độc lập và các cảng Trung Quốc vì nhập khẩu dầu từ Iran. Tuy nhiên, theo ông Modell, chính quyền hiện tại chỉ đe dọa trừng phạt mà chưa thực sự áp dụng sức ép tối đa.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington chưa bình luận về tuyên bố mới của ông Trump, nhưng Bắc Kinh từ lâu đã phản đối các “biện pháp trừng phạt đơn phương” của Mỹ.
Trong khi đó, các nhà phân tích cảnh báo việc cho phép mua thêm dầu Iran có thể khiến Ả rập Xê út, đồng minh lớn của Mỹ và là nước xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới, tức giận.
Giải thích về tuyên bố của Tổng thống Trump, một quan chức Nhà Trắng nói, Tổng thống muốn nhấn mạnh việc Iran chưa có hành động đóng eo biển Hormuz, tuyến vận chuyển dầu quan trọng toàn cầu, điều vốn có thể gây tổn hại lớn cho Trung Quốc, nước nhập khẩu dầu Iran nhiều nhất thế giới.
Quan chức này khẳng định: “Tổng thống tiếp tục kêu gọi Trung Quốc và các nước khác nhập khẩu dầu từ Mỹ thay vì vi phạm trừng phạt khi mua dầu từ Iran”.
Dù lời lẽ của ông Trump gây chú ý, nhiều chuyên gia tin rằng ông sẽ không chính thức dỡ bỏ trừng phạt Iran khi các cuộc đàm phán hạt nhân Mỹ - Iran sắp được nối lại. Các biện pháp trừng phạt vẫn là đòn bẩy quan trọng trong các cuộc đối thoại của Washington với Tehran.
Trong bối cảnh lệnh ngừng bắn mong manh giữa Iran và Israel đang được giám sát sát sao, tuyên bố của ông Trump về dầu mỏ không chỉ có tác động kinh tế mà còn mang tính chính trị sâu sắc, có thể làm thay đổi cán cân chiến lược trong khu vực và cả bàn cờ địa chính trị toàn cầu.
