Trận địa tên lửa phòng không S-300 Ukraine bị Nga tấn công phá hủy (Ảnh: Telegram).
Cảnh quay từ máy bay không người lái ở khu vực Odessa của Ukraine, gần làng Gvardeiskoye, đã xác nhận việc một số hệ thống phòng không S-300PS cuối cùng của Lực lượng Không quân Ukraine bị phá hủy trong một cuộc tấn công chính xác bằng hệ thống tên lửa đạn đạo Iskander-M của Nga.
Vào thời điểm Liên Xô tan rã năm 1991, S-300PS được coi là một trong những hệ thống phòng không hàng đầu thế giới, mặc dù khả năng của nó đã bị vượt xa bởi mẫu S-300PMU mang tính cách mạng bắt đầu được đưa vào phục vụ ở Nga từ năm 1992.
Với vai trò là lớp phòng thủ thứ tư chống lại một cuộc tấn công tiềm tàng từ NATO nhằm vào khối Warszawa, Ukraine từng được Liên Xô bố trí một lượng lớn thiết bị tiên tiến, trong đó có kho tên lửa S-300 và hàng loạt hệ thống phòng không khác.
Nhiều biến thể của S-300, cùng với các hệ thống tầm trung Buk-M1 đi kèm, đã tạo nên nòng cốt của mạng lưới tên lửa phòng không được đánh giá là mạnh nhất châu Âu trước khi cuộc chiến Nga - Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022.
Dù rất đáng gờm, một hạn chế lớn của mạng lưới phòng không Ukraine là không thể thay thế các bộ phận bị mất trong chiến đấu, cũng như không thể bổ sung tên lửa đã sử dụng, vì phần lớn hoạt động sản xuất thời Liên Xô tập trung ở Nga.
Vấn đề thiếu hụt nghiêm trọng đã được nêu ra từ tháng 11/2022, khi Không quân Ukraine cảnh báo rằng việc không thể mua thêm tên lửa cho các hệ thống S-300 và Buk sẽ khiến lực lượng này không thể tiếp tục vận hành chúng một cách hiệu quả.
Tên lửa Iskander-M Nga phá huỷ hệ thống S-300 cuối cùng của Ukraine: Chính thức tuyệt chủng (Video: Telegram).
Các tài liệu mật bị rò rỉ từ Bộ Quốc phòng Mỹ vào tháng 4/2023 cho thấy Lầu Năm Góc ngày càng lo ngại về tình trạng mạng lưới tên lửa phòng không của Ukraine do thiếu hụt nghiêm trọng ngày một gia tăng.
Khi các thành viên NATO châu Âu từng mua S-300 từ Liên Xô đã chuyển toàn bộ hệ thống của họ cho Ukraine, việc cạn kiệt nguồn cung này đã buộc Mỹ và các đồng minh Tây Âu như Đức và Hà Lan phải viện trợ quy mô lớn hệ thống tương đương của Mỹ, MIM-104 Patriot.
Bên cạnh các hệ thống S-300 của Ukraine, hệ thống phòng không Patriot mà nước này nhận được cũng bị nhắm mục tiêu bởi các đợt tấn công từ hệ thống tên lửa đạn đạo Iskander-M và chịu tổn thất lớn trong chiến đấu.
Các đoạn video đã xác nhận rằng những cuộc tấn công bằng Iskander-M đã nhiều lần phá hủy các bệ phóng Patriot, radar và xe chỉ huy, với vụ phá hủy đầu tiên được xác nhận vào ngày 23/2/2024, và một vụ tấn công tiếp theo đã phá hủy thêm một hệ thống khác gần khu vực Sergeevka vào tháng sau đó.
Cảnh quay mới vào tháng 7/2024 xác nhận thêm hai bệ Patriot bị phá hủy ở vùng Odessa. Hôm 11/8 cùng năm, 3 bệ phóng khác và một radar AN/MPQ-65 được báo cáo bị tiêu diệt trong các đợt tấn công bằng Iskander-M.
Bình luận về khả năng của tên lửa Iskander-M khiến chúng cực kỳ khó bị đánh chặn, phát ngôn viên Không quân Ukraine, ông Igor Ignat, phát biểu hôm 26/5: “Tên lửa Iskander thực hiện các động tác cơ động né tránh trong giai đoạn cuối, khiến hệ thống Patriot không thể tính toán chính xác đường bay… Ngoài ra, Iskander có thể thả mồi nhử đánh lừa tên lửa Patriot”.
Các hệ thống này cũng đã được sử dụng trong các cuộc tấn công chính xác nhằm vào nhiều mục tiêu có giá trị cao khác, bao gồm nơi tập trung binh lính và máy bay chiến đấu. Chúng được cho là cũng đóng vai trò nhất quán trong các nỗ lực của Bộ Quốc phòng Nga nhằm nhắm vào nhân viên và nhà thầu phương Tây đang hoạt động trong lãnh thổ Ukraine.
