Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: AFP).
Cuối ngày 23/6, hơn một ngày sau khi phi đội ném bom B-2 của Mỹ tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo, Iran và Israel đã nhất trí sẽ có một lệnh ngừng bắn toàn diện sau 12 ngày xung đột.
Theo tuyên bố của ông Trump, đó sẽ là một lệnh ngừng bắn "hoàn toàn và toàn diện".
Lệnh ngừng bắn có hiệu lực từ 4h giờ GMT ngày 24/6 và Iran sẽ là bên thực hiện ngừng bắn trước, 12 giờ sau đó, nghĩa là từ 16h giờ GMT, Israel thực thi ngừng bắn trong vòng 12 giờ. Sau khoảng thời gian đó, cuộc chiến 12 ngày giữa Israel và Iran “coi như kết thúc”.
Lệnh ngừng bắn gây bối rối
Đáng nói là, thông báo ngừng bắn của ông Trump gây bất ngờ cho không ít quan chức cấp cao trong chính quyền của ông. Cả Israel và Iran đều đưa ra những xác nhận thận trọng.
Văn phòng Thủ tướng Israel đã ra tuyên bố cho biết Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã chấp nhận lệnh ngừng bắn và sẽ có phát biểu vào cuối ngày 24/6.
Tuyên bố nói thêm rằng Israel đã đạt được "tất cả các mục tiêu" của chiến dịch không kích Iran nhằm ngăn chặn chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của Tehran.
Trong khi đó, Dan Illouz, một thành viên trong đảng của ông Netanyahu, phản đối lệnh ngừng bắn, nói rằng chính phủ Israel chỉ ký thỏa thuận duy nhất là “thỏa thuận đầu hàng” của Iran.
Nhà phân tích chính trị Ori Goldberg cho rằng, ông Netanyahu không còn lựa chọn nào khác ngoài chấp nhận thỏa thuận ngừng bắn do những thiệt hại mà Israel hứng chịu từ các cuộc không kích của Iran cũng như do sức ép từ chính quyền Tổng thống Trump.
“Ông Netanyahu quyết định đánh cược vào việc chính quyền của ông Trump sẽ đến giải cứu. Ông Trump đã làm vậy, do đó ông Netanyahu có nghĩa vụ phải hỗ trợ mục tiêu của Washington là đảm bảo không phát động một cuộc xung đột khu vực”, chuyên gia Goldberg phân tích.
Về phía Iran, giới chức nước này cũng đưa ra những tuyên bố khá thận trọng, không xác nhận hoàn toàn lệnh ngừng bắn, nhấn mạnh rằng hoạt động thù địch chỉ chấm dứt khi Israel ngừng tấn công. Tehran cũng cảnh báo đáp trả khốc liệt nếu Israel vi phạm ngừng bắn.
Lệnh ngừng bắn mong manh
Vệt khói, lửa trên bầu trời Israel do cuộc tấn công tên lửa của Iran (Ảnh: AFP).
Bất chấp những cảnh báo và cả những hứa hẹn một viễn cảnh hòa bình ở khu vực, Israel và Iran tiếp tục cáo buộc nhau vi phạm lệnh ngừng bắn ngay sau khi lệnh này có hiệu lực. Điều này khiến ông Trump tức giận.
"Tôi không hài lòng với họ chút nào. Tôi không hài lòng với Iran, nhưng tôi thật sự không hài lòng nếu Israel tiếp tục làm vậy (không kích) sáng nay", ông Trump nói.
Ông cho rằng, ngay sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn, Israel đã thả những quả bom lớn xuống các mục tiêu ở Iran. Ông cảnh báo: "Israel. Đừng thả những quả bom đó. Nếu các bạn làm vậy thì đó là sự vi phạm nghiêm trọng. Hãy đưa các phi công trở về ngay bây giờ!".
Mặc dù vậy, sau cuộc điện đàm với Thủ tướng Netanyahu, ông Trump lại khẳng định "Israel sẽ không tấn công Iran".
“Các máy bay Israel sẽ quay đầu và bay về căn cứ, đồng thời vẫy chào thân thiện với Iran bằng một cái nghiêng cánh máy bay. Sẽ không ai bị thương, lệnh ngừng bắn đang có hiệu lực! Cảm ơn vì sự chú ý của các bạn đến vấn đề này!”, ông Trump viết.
Theo giới quan sát, lệnh ngừng bắn mong manh đạt được khi Israel gần như đã đạt được các mục tiêu đề ra, trong khi Iran bị suy yếu đáng kể. Tuy nhiên, điều này không thể đảm bảo tháo hoàn toàn ngòi nổ ở Trung Đông.
“Liệu lệnh ngừng bắn có thể được duy trì không? Có thể, vì Iran đang rất cần lệnh ngừng bắn, và Israel về cơ bản đã hành động theo gần như toàn bộ danh sách mục tiêu của mình. Iran đã bị suy yếu đáng kể, nhưng tương lai chương trình hạt nhân và tên lửa đạn đạo của nước này sẽ ra sao? Điều gì sẽ xảy ra với kho dự trữ uranium làm giàu ở cấp độ cao? Sẽ cần phải tiến hành đàm phán, và những cuộc đàm phán này sẽ không dễ dàng giải quyết", cựu đặc phái viên Mỹ tại Trung Đông Dennis Ross bình luận.
Iran được cho là sẽ không từ bỏ mục tiêu nâng cao năng lực hạt nhân, điều này cản trở các cuộc đàm phán hạt nhân trong tương lai. Trong khi đó, Israel sẵn sàng hành động phủ đầu nếu phát hiện bất cứ bước tiến nào, đặc biệt trong chương trình hạt nhân Iran. Do vậy, xung đột có thể bùng phát bất cứ khi nào.
