Iran khó tìm phương án tối ưu đáp trả Mỹ

Iran từng thề sẽ đem "Cái chết cho nước Mỹ" và cũng đã từng tấn công một căn cứ quân sự của Mỹ ở Iraq năm 2020 để trả thù cho tướng Qasem Soleimani, người bị phía Mỹ hạ sát. Thực sự Iran đã nhiều lần tiến đến bờ vực xung đột quân sự trực tiếp với Mỹ, nhưng sau đó Tehran thường có xu hướng lùi lại một bước.

Giờ đây, đứng trước các cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân, đánh dấu cuộc xung đột bước vào giai đoạn nguy hiểm hơn, Iran một lần nữa đứng trước lựa chọn khó khăn trong việc đáp trả như thế nào.

Sau các cuộc không kích của Mỹ, Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi tuyên bố, "Iran có quyền hợp pháp để đáp trả các cuộc tấn công", đồng thời cảnh báo "Iran không ngần ngại sử dụng mọi biện pháp để bảo vệ chủ quyền, lợi ích và an toàn của người dân". Ông cáo buộc Mỹ vi phạm hiến chương Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế, đồng thời nói thêm rằng "các sự kiện sáng nay là vô lý và sẽ gây ra hậu quả lâu dài".

Hai quan chức cấp cao Iran cho biết, trước các cuộc không kích đã có hy vọng các cố vấn Nhà Trắng sẽ thuyết phục được ông Trump không can thiệp quân sự. Theo hai quan chức này, ông Araghchi đã có mặt tại Thổ Nhĩ Kỳ để họp và có các hoạt động ngoại giao với các đối tác châu Âu, các nhà lãnh đạo Ả rập trong khu vực và Thổ Nhĩ Kỳ nhằm tìm kiếm sự ủng hộ.

Tên lửa Tomahawk Mỹ tập kích cơ sở hạt nhân Isfahan của Iran

Nhưng mọi nỗ lực đã thất bại. Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran đã xác nhận các cuộc tấn công của Mỹ trong một tuyên bố: "Rạng sáng 22/6, ba địa điểm hạt nhân của Iran, Fordo, Natanz và Isfahan, đã bị tấn công trong một hành động bạo lực chống lại luật pháp quốc tế, bao gồm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân, bởi kẻ thù của Iran".

Cho đến nay trong suốt cuộc chiến với Israel, Iran đã kiềm chế các cuộc tấn công trực tiếp vào quân đội và lợi ích của Mỹ ở Trung Đông. Nhưng các tướng lĩnh quân sự của Iran đã cảnh báo nếu Washington tham chiến họ sẽ đáp trả mạnh mẽ.

Cựu Tổng tư lệnh của Quân đoàn Vệ binh Cách mạng, tướng Mohsen Rezaei, cảnh báo trên truyền hình nhà nước vài giờ trước cuộc tấn công rằng nếu ông Trump tham chiến, Iran sẽ tấn công vào các căn cứ quân sự của Mỹ, cho nổ tung thủy lôi ở Vịnh Ba Tư và đóng cửa Eo biển Hormuz.

Hiện chưa rõ Iran sẽ đáp trả đòn tấn công của Mỹ như thế nào, nhưng theo các nguồn tin, hiện có hàng chục nghìn binh sĩ Mỹ nằm trong tầm tấn công của Iran nếu Tehran quyết định thực hiện màn trả đũa.

Trong đó, hơn 40.000 quân nhân và thường dân Mỹ cũng như những thiết bị trị giá hàng tỷ USD đang có mặt tại Trung Đông, trải rộng trên các căn cứ ở Syria, Iraq, Jordan, Kuwait, Bahrain, Qatar và Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất (UAE).

Các chuyên gia cho biết, những người làm việc tại các quốc gia gần Iran nhất, bao gồm Iraq và Kuwait, có thể chỉ có vài phút để chuẩn bị cho một cuộc tấn công của Iran.

"Các căn cứ Mỹ trong khu vực không phải cứ điểm kiên cố, mà là những mục tiêu rất dễ bị tổn thương", hãng thông tấn bán chính thức FARS của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) tuyên bố sau cuộc tập kích. "Chúng tôi đã xác định và đang giám sát nơi xuất phát của những máy bay tham gia cuộc không kích".

Iran còn có thể nhắm vào con đường vận chuyển năng lượng toàn cầu. Khoảng 20 triệu thùng dầu thô và các sản phẩm dầu di chuyển qua Eo biển Hormuz mỗi ngày. Và nếu phong tỏa, Iran có thể làm đứt gãy chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu.

Ngoài ra, thay vì một cuộc tấn công bằng tên lửa vào các mục tiêu của Mỹ, Iran có thể lựa chọn một con đường khác, đó là “giáng một đòn trên biển” vào tàu khu trục hoặc thậm chí là tàu sân bay của Mỹ.

Hôm 20/6, Ngoại trưởng Araghchi nói với NBC News rằng "khi xảy ra chiến tranh, cả hai bên đều tấn công lẫn nhau, đó là điều khá dễ hiểu". Ông nói thêm rằng Iran có quyền trả đũa một cuộc tấn công của Mỹ, giống như họ đã làm với Israel. "Tự vệ là quyền hợp pháp của mọi quốc gia", ông nói.

Lựa chọn khó khăn

Nhưng các lựa chọn của Iran rất ảm đạm và tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với chính phủ Hồi giáo này.

Nếu quyết định đối đầu trực diện với Mỹ, Iran có thể châm ngòi một cuộc chiến tranh tổng lực với một siêu cường quân sự cùng đồng minh Israel, nguy cơ đẩy đất nước vào vòng xoáy xung đột bất ổn, một số phận giống như Iraq và Afghanistan.

Nếu rút lui, chấp nhận lệnh ngừng bắn, Iran sẽ chỉ còn là cái bóng của chính mình trước đây, trong đó chương trình hạt nhân bị tê liệt, quân đội suy yếu và không còn đòn bẩy nào trên bàn đàm phán dỡ bỏ cấm vận. Vị thế của Iran trong khu vực, nơi họ từ lâu được coi là một thế lực có ảnh hưởng, cũng sẽ bị suy yếu.

"Nếu không đáp trả, Mỹ sẽ không để yên cho chúng tôi khi họ dễ dàng tấn công Iran rồi rút lui", nhà phân tích chính trị bảo thủ Reza Salehi ở Tehran nói sau vụ tấn công. "Thách thức lớn mà chúng tôi đối mặt trong tuần này là nếu chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán, đối phương đòi hỏi thêm nhiều yêu cầu mới như hạn chế năng lực phòng thủ của Iran, dẫn tới mọi thứ phức tạp hơn".

Các cuộc tấn công của Mỹ cũng có thể thúc đẩy các lực lượng dân quân đồng minh của Iran trong cái gọi là "Trục kháng chiến" trả đũa. Tuy nhiên, Israel đã làm suy yếu Hezbollah ở Li Băng và Hamas ở Gaza, trong khi các lực lượng dân quân Iraq hầu như đã rút lui khỏi các cuộc tấn công vào các căn cứ của Mỹ.

Hiện chỉ còn lại lực lượng dân quân Houthi của Yemen, một quốc gia nằm dọc theo tuyến đường vận chuyển quốc tế quan trọng. Houthi đã đe dọa sẽ phá vỡ lệnh ngừng bắn vào tháng 5 với ông Trump và tấn công các mục tiêu của Mỹ nếu Washington tham chiến.

Các chính trị gia cứng rắn của Iran đã kêu gọi đóng Eo biển Hormuz trong vài ngày qua. Nó có lợi thế là một phương tiện để áp đặt yêu cầu trực tiếp lên ông Trump, vì nó sẽ khiến giá dầu tăng cao và gây lạm phát gần như ngay lập tức ở Mỹ. Đây là điều mà ông Trump không hề mong muốn, nhất là trước khi diễn ra cuộc bầu cử quốc hội vào năm tới.

Nhưng động thái như vậy cũng sẽ khiến Iran tổn hại kinh tế nghiêm trọng. Dầu mỏ của Iran sử dụng cùng một cửa ngõ, và việc đóng cửa Eo biển Hormuz có nguy cơ đưa các quốc gia Ả rập vùng Vịnh, những nước đã chỉ trích gay gắt cuộc tấn công của Israel, vào cuộc chiến để bảo vệ lợi ích của chính họ.

Và theo các chuyên gia, để tránh việc kéo theo các đối thủ vào cuộc xung đột hoặc "mời gọi" một chiến dịch ném bom toàn diện của Mỹ, Iran có thể quyết định trả thù lạnh lùng vào một thời điểm nào đó sau này.