Hạ viện Mỹ thông qua "Dự luật lớn và đẹp" (Ảnh: AFP).
“Dự luật cắt giảm thuế và chi tiêu toàn diện”, được Tổng thống Donald Trump gọi là “Dự luật lớn và đẹp” (OBB), là một trong những trọng tâm của ông trong nhiệm kỳ thứ hai, đánh dấu nỗ lực tham vọng nhằm định hình lại nền kinh tế và chính sách đối nội của Mỹ.
Với tỷ lệ bỏ phiếu sít sao 218-214 tại Hạ viện và 51-50 tại Thượng viện, dự luật này không chỉ phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong quốc hội mà còn đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai tài chính của nước Mỹ. Liệu đây có phải là “bài kiểm tra lớn” của Tổng thống Trump, với lợi ích tiềm năng nhưng cũng đi kèm với rủi ro?
“Dự luật lớn và đẹp”
Dự luật OBB, dài 887 trang, là gói chính sách toàn diện kết hợp nhiều ưu tiên lập pháp của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai.
Dự luật tập trung vào 3 trụ cột chính, bao gồm: gia hạn và mở rộng các chính sách cắt giảm thuế từ năm 2017, tăng chi tiêu cho quốc phòng và an ninh biên giới, đồng thời cắt giảm mạnh các Chương trình an sinh xã hội như Medicaid (về y tế) và trợ cấp lương thực SNAP (chương trình hỗ trợ thực phẩm liên bang lớn nhất tại Mỹ, do Bộ Nông nghiệp Mỹ quản lý).
Thứ nhất, một trong những trọng tâm của OBB là gia hạn vĩnh viễn các chính sách cắt giảm thuế được thông qua trong “Đạo luật Cắt giảm Thuế và Việc làm” ban hành năm 2017, dự kiến hết hiệu lực vào cuối 2025.
Dự luật cũng bổ sung các khoản miễn thuế mới, bao gồm không đánh thuế tiền boa (tip), tiền làm thêm giờ và lãi suất đối với một số khoản vay mua ô tô, những cam kết mà ông Trump đã đưa ra trong chiến dịch tranh cử năm 2024. Theo Izestia, tổng giá trị cắt giảm thuế ước tính lên tới 4.500 tỷ USD trong vòng 10 năm tới.
Ngoài ra, dự luật nâng mức khấu trừ liên bang cho thuế tiểu bang và địa phương (SALT) lên 40.000 USD (có điều chỉnh lạm phát 1% hàng năm) cho đến 2029, trước khi quay lại mức 10.000 USD hiện tại. Điều này được xem là một nhượng bộ để thuyết phục các nghị sĩ Cộng hòa tại các bang có chi phí sinh hoạt cao. Tuy nhiên, mức khấu trừ này sẽ giảm dần đối với những người có thu nhập trên 500.000 USD/năm.
Thứ hai, OBB đề xuất tăng mạnh ngân sách cho quốc phòng và an ninh biên giới, với khoản bổ sung 150 tỷ USD trong 10 năm tới, gồm 23 tỷ USD cho hệ thống phòng thủ tên lửa “Vòm Vàng” và 28 tỷ USD cho đóng mới tàu chiến, đặc biệt là các tàu không người lái. Ngoài ra, dự luật cung cấp 350 tỷ USD cho các hoạt động kiểm soát nhập cư, bao gồm cả chi phí trục xuất người nhập cư trái phép, một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Trump.
Thứ ba, để bù đắp cho việc cắt giảm thuế, OBB giảm mạnh chi tiêu cho các chương trình an sinh xã hội.
Theo Guardian, dự luật cắt giảm 930 tỷ USD từ chương trình Medicaid và viện trợ lương thực SNAP trong 10 năm, áp dụng các yêu cầu mới như đi làm đối với một số người thụ hưởng Medicaid. Thuế nhà cung cấp tài trợ Medicaid tại cấp bang cũng sẽ giảm từ 6% xuống 3,5% vào năm 2032.
Dự luật cũng hủy bỏ các khoản tín dụng thuế năng lượng xanh được thông qua dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden. Các nhà phân tích cho rằng điều này có thể làm sụp đổ các dự án năng lượng tái tạo và gây mất việc làm trong ngành.
Một điểm đáng chú ý khác là OBB nâng trần nợ công thêm 5.000 tỷ USD. Theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent, động thái này là cần thiết để tránh nguy cơ vỡ nợ vào tháng 8. Tuy nhiên, điều này đã làm dấy lên lo ngại về gánh nặng nợ công, vốn đã chạm mốc 36.200 tỷ USD.
Hành trình đầy kịch tính
Giới chuyên gia cho rằng, việc thông qua OBB là hành trình đầy kịch tính, phản ánh sự phân cực sâu sắc trong chính trường Mỹ.
Tại Thượng viện, dự luật được thông qua ngày 1/7 với tỷ lệ sít sao 51-50, nhờ lá phiếu quyết định của Phó Tổng thống JD Vance. Ba thượng nghị sĩ Cộng hòa, gồm Thom Tillis, Susan Collins và Rand Paul đã bỏ phiếu chống, bày tỏ lo ngại về việc cắt giảm Medicaid và gia tăng nợ công.
Tại Hạ viện, cuộc bỏ phiếu ngày 3/7 cũng diễn ra căng thẳng, với tỷ lệ 218-214. Hai hạ nghị sĩ Cộng hòa cùng toàn bộ các nghị sĩ Dân chủ phản đối dự luật. Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson phải làm việc suốt đêm để thuyết phục những thành viên Cộng hòa còn do dự, trong khi Tổng thống Trump trực tiếp vận động để đảm bảo đủ số phiếu cần thiết.
Lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries đã có bài phát biểu kéo dài 8 giờ 44 phút, cho rằng siêu dự luật tác động tới sức khỏe và phúc lợi của người dân Mỹ. Trong khi đó, ông Trump và các nghị sĩ Cộng hòa ca ngợi OBB là “dự luật vĩ đại nhất trong lịch sử”, hứa hẹn mang lại hàng triệu việc làm, tăng cường an ninh biên giới và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (Ảnh: AFP).
Tác động kinh tế và xã hội
Theo Nhà Trắng và các nghị sĩ Cộng hòa, OBB sẽ mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế Mỹ. Trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump tuyên bố dự luật sẽ “đưa nước Mỹ trở lại thời kỳ hoàng kim” bằng cách giảm thuế cho người lao động, tăng đầu tư quốc phòng, kiểm soát nhập cư. Nhà Trắng nhấn mạnh dự luật mang lại “mức cắt giảm thuế lớn nhất trong lịch sử” cho tầng lớp trung lưu và lao động, không đánh thuế tiền boa, tiền làm thêm giờ và phúc lợi an sinh xã hội.
Theo Tax Foundation, 1% hộ gia đình giàu nhất (thu nhập từ 663.000 USD trở lên) sẽ được hưởng lợi lớn từ các khoản cắt giảm thuế, nhưng các hộ thu nhập thấp cũng nhận được lợi ích đáng kể thông qua việc tăng mức khấu trừ thuế gia đình nuôi trẻ nhỏ lên 2.200 USD vĩnh viễn.
Tuy nhiên, các nhà phân tích phi đảng phái, bao gồm Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), cảnh báo OBB sẽ làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang thêm 3.300 tỷ USD trong thập niên tới, đẩy nợ công lên mức kỷ lục.
CBO cũng dự báo các cắt giảm Medicaid và SNAP, có thể khiến hàng triệu người mất bảo hiểm y tế và trợ cấp lương thực. Ngành y tế nguy cơ mất khoảng 500.000 việc làm do giảm chi tiêu, trong khi ngành năng lượng xanh cũng đối mặt với nguy cơ sụp đổ do hủy bỏ các khoản tín dụng thuế.
Một chuyên gia kinh tế cho rằng để giữ nợ công ổn định, chính quyền ông Trump cần cắt giảm chi tiêu 100-140 tỷ USD/năm, một mục tiêu khó đạt được với các ưu tiên hiện tại.
Ngoài ra, tỷ phú Elon Musk, một nhân vật có ảnh hưởng lớn, đã công khai chỉ trích OBB, cảnh báo rằng việc cắt giảm Medicaid và tăng trần nợ công có thể dẫn đến suy thoái kinh tế sâu.
OBB không chỉ ảnh hưởng đến nước Mỹ mà còn có tác động sâu rộng đến kinh tế toàn cầu. Các chính sách thuế quan, cắt giảm thuế của ông Trump có thể làm tăng lạm phát, buộc Cục Dự trữ Liên bang (FED) giữ lãi suất cao hơn, thậm chí tăng chi phí vay. Điều này sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu trong nước và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.
Oxford Economics ước tính các quốc gia như Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia sẽ chứng kiến xuất khẩu giảm từ 3-8% do các chính sách thương mại của Tổng thống Trump.
Bước đi táo bạo của ông Trump
Theo giới phân tích tài chính, OBB được xem là phép thử lớn của Tổng thống Trump, với mục tiêu kích thích tăng trưởng kinh tế thông qua cắt giảm thuế và tăng chi tiêu quốc phòng, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn rủi ro gia tăng nợ công. Các nhà phân tích lo ngại siêu dự luật này có thể làm giảm linh hoạt tài chính của Mỹ.
Trong khi ông Trump lập luận, tăng trưởng kinh tế từ các chính sách cắt giảm thuế sẽ bù đắp thâm hụt ngân sách. Trong bài đăng trên Truth Social, ông nhấn mạnh: “Nền kinh tế sẽ bù đắp gấp 10 lần thông qua tăng trưởng”. Tuy nhiên, các nhà kinh tế từ BNP Paribas cảnh báo lạm phát cao hơn và chi phí vay tăng có thể cản trở tăng trưởng, đặc biệt nếu FED buộc phải thắt chặt chính sách tiền tệ.
Siêu dự luật OBB là bước đi táo bạo của Tổng thống Trump, thể hiện tham vọng định hình lại nền kinh tế và chính sách đối nội của Mỹ. Với các khoản cắt giảm thuế lớn, tăng chi tiêu quốc phòng và cắt giảm an sinh xã hội, siêu dự luật này hứa hẹn mang lại lợi ích cho một số nhóm dân cư nhưng đồng thời đối mặt với những rủi ro đáng kể về nợ công.
Trong bối cảnh chia rẽ chính trị sâu sắc và áp lực kinh tế toàn cầu, OBB không chỉ là một dự luật mà còn là “bài kiểm tra lớn” đối với khả năng lãnh đạo của ông Trump và tầm nhìn của ông cho nước Mỹ.
