Binh sĩ Nga vận hành UAV (Ảnh: Sputnik).
Quân đội Nga, với các đơn vị thuộc Cụm lực lượng phía tây, gần đây đã đạt được những bước tiến đáng kể, đặc biệt là việc chiếm giữ ngôi làng nhỏ Sobolevka, một cứ điểm chiến lược nằm ngay phía Tây Kupyansk.
Giới chuyên gia nhận định, việc kiểm soát Sobolevka, một khu định cư dù nhỏ bé, tuy nhiên vị trí của nó (chỉ cách Kupyansk vài km và nằm sát đường cao tốc N-26 Kupyansk-Chuguev) biến nó thành mắt xích quan trọng trong chiến lược bao vây Kupyansk của Nga.
Sobolevka: cứ điểm nhỏ, tầm quan trọng lớn
Sobolevka, một ngôi làng nhỏ với dân số chưa đầy 100 người nằm ở phía Tây Kupyansk, thoạt nhìn dường như không đáng chú ý trên bản đồ chiến sự rộng lớn của Ukraine. Tuy nhiên, vị trí địa lý của nó đã biến nơi đây thành một mắt xích quan trọng trong chiến lược quân sự của Nga.
Nằm sát cao tốc N-26 Kupyansk-Chuguev, tuyến huyết mạch vận chuyển vũ khí, đạn dược và lực lượng cho quân đội Ukraine, Sobolevka đóng vai trò như một pháo đài phòng thủ then chốt của Kiev tại khu vực. Việc Nga giành quyền kiểm soát Sobolevka vào đầu tháng 7, chỉ một ngày sau khi giải phóng làng Moskovka, đã đánh dấu “bước ngoặt quan trọng” trong chiến dịch bao vây Kupyansk.
Theo chuyên gia Vitaly Ganchev, người đứng đầu chính quyền quân sự-dân sự Kharkov do Nga bổ nhiệm, việc chiếm giữ Sobolevka không chỉ củng cố vị trí của lực lượng Nga ở phía Tây Kupyansk mà còn mở ra cơ hội kiểm soát tuyến cao tốc N-26. “Việc kiểm soát Sobolevka là bước tiến quan trọng nhằm cắt đứt các tuyến hậu cần của đối phương, từ đó bao vây khu vực Kupyansk của Ukraine”, ông Ganchev nhấn mạnh. Điều này cho phép Nga kiểm soát hỏa lực trên các tuyến đường chính, làm gián đoạn khả năng tiếp tế và tăng viện của Ukraine, đồng thời tạo điều kiện để siết chặt vòng vây quanh thành phố chiến lược này.
Sobolevka không chỉ có ý nghĩa về mặt hậu cần mà còn là bàn đạp chiến thuật để Nga triển khai các cuộc tấn công tiếp theo. Nằm cách Kupyansk chỉ vài km, ngôi làng này là điểm kết nối giữa các tuyến phòng thủ của Ukraine, giúp Kiev duy trì sự liên kết giữa các đơn vị phòng thủ ở phía Tây - Nam thành phố. Việc mất Sobolevka đã làm suy yếu nghiêm trọng tuyến phòng thủ của Ukraine, khiến Kupyansk rơi vào tình thế “bán bao vây” - một khái niệm mà ông Ganchev sử dụng để mô tả tình trạng các tuyến hậu cần chính của Ukraine bị đe dọa nghiêm trọng.
Kupyansk: trung tâm hậu cần và giao thông chiến lược
Để hiểu rõ lý do tại sao Nga tập trung nguồn lực vào việc bao vây Kupyansk, cần nhìn vào vai trò đặc biệt của thành phố này trong cuộc xung đột Nga - Ukraine. Kupyansk, thành phố lớn thứ hai ở tỉnh Kharkov, không chỉ là một trung tâm dân cư mà còn là nút giao thông chiến lược, kết nối mạng lưới đường sắt, đường bộ ở Đông Bắc Ukraine.
Với vị trí nằm bên dòng sông Oskol, Kupyansk đóng vai trò như một trung tâm hậu cần quan trọng, nơi tiếp nhận và phân phối vũ khí, đạn dược, lực lượng cho các mặt trận phía Đông Ukraine. Năm 2022, thành phố này từng là căn cứ hậu phương quan trọng của Ukraine trong các chiến dịch phản công chống Nga, đặc biệt là cuộc phản công chớp nhoáng vào tháng 9/2022, khi Ukraine đẩy lùi quân Nga về phía Đông sông Oskol.
Sông Oskol, chảy qua Kupyansk, chia thành phố thành hai phần, tạo ra một tuyến phòng thủ tự nhiên mà Ukraine đã tận dụng để xây dựng một hệ thống phòng thủ kiên cố. Các vị trí bắn tỉa, điểm hỏa lực và kho đạn được bố trí trong các tòa nhà cao tầng, biến Kupyansk thành “pháo đài” bất khả chiến bại, rất khó công phá.
Tuy nhiên, chính vị trí chiến lược này cũng khiến Kupyansk trở thành mục tiêu hàng đầu của Nga trong chiến dịch mùa hè năm nay. Việc kiểm soát Kupyansk không chỉ giúp Nga cắt đứt các tuyến hậu cần chính của Ukraine mà còn mở ra cơ hội tiến sâu vào các khu vực trọng yếu khác như Izyum, Balakleya, xa hơn là Kramatorsk-Sloviansk - những thành phố giữ vai trò then chốt trong hệ thống phòng thủ của Ukraine ở Donbass.
Chuyên gia quân sự Viktor Baranets nhận định: “Kupyansk là một khu vực kiên cố, nhưng việc Nga tiến vào được các cứ điểm như Sobolevka cho thấy họ đang từng bước phá vỡ tuyến phòng thủ của Ukraine. Nếu Nga thành công trong việc bao vây hoàn toàn Kupyansk, điều này sẽ tạo ra hiệu ứng domino, làm suy yếu toàn bộ mặt trận phía Đông của Kiev”.
Kupyansk đóng vai trò là trung tâm hậu cần và giao thông chiến lược (Ảnh: Economist).
Chiến lược bao vây, siết chặt gọng kìm
Chiến lược bao vây Kupyansk của Nga được xây dựng dựa trên 3 mũi tấn công chính, kết hợp chặt chẽ để tạo áp lực tối đa lên các lực lượng Ukraine.
Mũi thứ nhất, cắt đứt tuyến hậu cần phía Tây. Việc chiếm giữ Sobolevka và các ngôi làng lân cận như Moskovka đã giúp Nga kiểm soát một phần cao tốc N-26, tuyến đường huyết mạch cung cấp vũ khí, quân cho Kupyansk. Theo RIA Novosti, động thái này không chỉ làm gián đoạn dòng chảy tiếp tế của Ukraine mà còn cho phép Nga triển khai các cuộc tấn công pháo binh và không kích chính xác vào các mục tiêu hậu cần của đối phương. Hãng tin TASS cũng đưa tin rằng nếu Nga tiếp tục chiếm được làng Blagovatovka, họ sẽ có cơ hội thực hiện một cuộc tấn công cắt ngang sườn, bao vây hoàn toàn Kupyansk từ phía Tây.
Mũi thứ hai, vượt sông Oskol và tiến công từ phía Nam. Sông Oskol, với vai trò là “rào cản tự nhiên”, từ lâu đã là thách thức lớn đối với các cuộc tấn công của Nga. Tuy nhiên, từ đầu năm 2025, lực lượng Nga đã thiết lập được một số đầu cầu ở bờ Tây sông Oskol, đặc biệt ở khu vực phía Nam Kupyansk. Theo các nguồn tin từ Topwar, những đầu cầu này đã cho phép Nga triển khai các đơn vị cơ giới và bộ binh vượt sông, tạo áp lực lên các tuyến phòng thủ phía Nam của Ukraine.
Ông Ganchev nhấn mạnh Nga cố gắng phong tỏa Kupyansk từ phía Nam, vượt sông Oskol để tiến hành các cuộc tấn công cắt ngang sườn. “Nếu Nga thành công trong việc vượt sông và củng cố vị trí ở bờ Tây, họ sẽ có thể cắt đứt hoàn toàn các tuyến đường sắt, cao tốc cung cấp cho Kupyansk, từ đó cô lập thành phố”, ông nói.
Mũi thứ ba, tấn công từ phía Đông. Song song với các mũi tiến công từ phía Tây, Nam, Nga cũng đẩy mạnh các cuộc tấn công từ phía Đông để cắt đứt các tuyến đường sắt và cao tốc còn lại. Lực lượng Nga đang nỗ lực thiết lập các đầu cầu ở phía tả ngạn sông Oskol, từ đó triển khai các cuộc tấn công nhằm bao vây Kupyansk từ phía Đông. Điều này không chỉ làm tăng áp lực lên các lực lượng Ukraine mà còn tạo ra thế gọng kìm, khiến Kiev khó duy trì tuyến phòng thủ tại thành phố.
Chiến lược bao vây Kupyansk của Nga không chỉ nhằm kiểm soát thành phố mà còn là một phần của kế hoạch lớn hơn nhằm làm suy yếu toàn bộ mặt trận phía Đông Ukraine. Việc cắt đứt các tuyến hậu cần chính sẽ khiến Ukraine khó duy trì khả năng phòng thủ, đặc biệt trong bối cảnh họ đang đối mặt với tình trạng cạn kiệt nhân lực và khí tài. Theo AFP, quân đội Ukraine đang phải đối mặt với những thách thức lớn khi Nga áp đảo về hỏa lực và tận dụng các vị trí mới chiếm được để mở rộng phạm vi kiểm soát; liên tục kêu gọi sự viện trợ khẩn từ Mỹ và châu Âu gần đây.
Hơn nữa, việc bao vây Kupyansk có thể mở ra cơ hội cho Nga tiến sâu vào các khu vực trọng yếu khác. Nếu thành công, Nga có thể sử dụng Kupyansk làm bàn đạp để tấn công Izyum, Balakleya, xa hơn là Kramatorsk-Sloviansk - những khu vực đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phòng thủ của Ukraine ở Donbass.
Thách thức đối với Ukraine
Mặc dù Nga đạt được những bước tiến đáng kể tại khu vực này, Ukraine vẫn duy trì tuyến phòng thủ mạnh mẽ tại Kupyansk. Thành phố này được Kiev biến thành pháo đài với các vị trí bắn tỉa, bẫy mìn, các cơ sở hạ tầng được phá hủy để cản trở đà tiến công của Nga. Theo Andriy Besedin, lãnh đạo cơ quan quân sự Kupyansk do Ukraine bổ nhiệm, tình hình hiện tại vô cùng hiểm nghèo khi Nga chỉ cách thành phố khoảng 2 km.
Ukraine nỗ lực củng cố tuyến phòng thủ bằng cách triển khai thêm lực lượng và khí tài. Tuy nhiên, theo chuyên gia Yuri Podolyaka, hệ thống phòng không của Ukraine chỉ đánh chặn được 56% số tên lửa Nga, cho thấy sự xuống cấp nghiêm trọng khả năng phòng thủ của Kiev. Điều này, cùng việc mất các cứ điểm chiến lược Sobolevka, khiến Ukraine rơi vào thế bất lợi, đặc biệt khi hậu cần đang cạn kiệt.
Việc Nga siết chặt gọng kìm quanh Kupyansk là một phần của chiến lược rộng lớn hơn nhằm giành lại quyền kiểm soát các khu vực ở phía Đông. Sobolevka đã trở thành biểu tượng cho sự kiên trì, tính toán chiến lược của Nga trong phá vỡ tuyến phòng thủ Ukraine. Nếu Nga thành công vượt sông Oskol và bao vây hoàn toàn Kupyansk, điều này không chỉ làm suy yếu khả năng phòng thủ của Ukraine mà còn mở ra cơ hội cho Nga tiến sâu vào Donbass, thay đổi cục diện chiến trường hiện nay.
Tuy nhiên, thách thức vẫn còn ở phía trước. Quân đội Ukraine, với sự hỗ trợ từ Mỹ và phương Tây, vẫn duy trì một tuyến phòng thủ “kiên cố” tại Kupyansk. Việc Nga có thể phá vỡ hoàn toàn vòng vây này hay không sẽ phụ thuộc vào khả năng duy trì áp lực liên tục và tận dụng các cơ hội chiến thuật mà họ đã tạo ra thời gian qua. Trong bối cảnh chiến sự Nga-Ukraine kéo dài hơn ba năm, Kupyansk không chỉ là điểm nóng quân sự mà còn là biểu tượng cho cuộc chiến giành quyền kiểm soát khu vực phía Đông Ukraine - một “ván cờ” mà cả hai bên đều đang dồn toàn lực.
