Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang lấy ý kiến nhân dân đối với dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy lưu hành ở Việt Nam.
Thời điểm bắt đầu thực hiện kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành là:
Từ 01/01/2027 đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên địa bàn 2 thành phố trực thuộc Trung ương, gồm thành phố Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Từ 01/01/2028 đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên địa bàn 04 thành phố trực thuộc Trung ương còn lại, gồm thành phố Hải Phòng, thành phố Đà Nẵng, thành phố Cần Thơ và thành phố Huế.
Từ 01/01/2030 đối với xe mô tô, xe gắn máy lưu hành trên địa bàn các tỉnh, thành phố còn lại. Tùy theo tình hình thực tế, các tỉnh, thành phố này có thể quy định áp dụng thời hạn sớm hơn.
Ảnh minh họa. Nguồn VGP
Vậy người dân có thể bị ảnh hưởng ra sao từ quy định mới này?
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá tích cực về việc triển khai chính sách kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy. Chính sách này được kỳ vọng sẽ cải thiện chất lượng môi trường sống, bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em và người cao tuổi.
Tác động tích cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng
Chính sách kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy sẽ đóng góp vào việc giảm ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM. Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc kiểm soát khí thải xe mô tô giúp cải thiện chất lượng môi trường sống, giảm thiểu các bệnh lý liên quan đến ô nhiễm không khí, như các bệnh về hô hấp và tim mạch.
Điều này không chỉ nâng cao chất lượng sức khỏe cộng đồng mà còn giúp giảm thiểu chi phí y tế gián tiếp và thiệt hại kinh tế do các bệnh này gây ra.
Chính sách này đặc biệt có ý nghĩa đối với nhóm người dễ bị tổn thương, bao gồm trẻ em và người cao tuổi, những đối tượng thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề từ ô nhiễm không khí. Bằng cách giảm thiểu ô nhiễm, chính sách này sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của họ.
Thúc đẩy phát triển công nghệ và cơ hội kinh tế
Một tác động quan trọng của chính sách là thúc đẩy nghiên cứu công nghệ đối với các phương tiện giao thông, đặc biệt là xe mô tô và xe gắn máy. Chính sách này không chỉ hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc nâng cao chất lượng xe mà còn tạo cơ hội cho việc phát triển xe điện.
Điều này mở ra một thị trường mới cho các ngành công nghiệp phụ trợ, bao gồm sản xuất và tái chế pin, cũng như thu mua và tái chế linh kiện xe máy cũ.
Bên cạnh đó, việc xã hội hóa kiểm định khí thải sẽ tạo ra cơ hội kinh doanh và việc làm cho cộng đồng, đặc biệt là trong lĩnh vực bảo dưỡng, sửa chữa xe để đạt chuẩn khí thải. Điều này có thể giúp tạo ra nhiều công việc mới trong ngành công nghiệp phụ trợ và tạo động lực cho các ngành công nghiệp tái chế.
Ảnh minh họa. Nguồn: PLTT Hà Nội
Cải tiến hệ thống pháp luật và nâng cao nhận thức cộng đồng
Chính sách kiểm định khí thải cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về kiểm soát khí thải, góp phần cụ thể hóa các quy định trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024.
Việc triển khai kiểm định khí thải sẽ không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn giúp bảo trì và bảo dưỡng xe, từ đó phát hiện sớm các lỗi và hỏng hóc, giúp giảm thiểu rủi ro tai nạn giao thông.
Chính sách này còn giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc kiểm soát khí thải, đồng thời thúc đẩy ý thức bảo trì và bảo dưỡng xe, không chỉ nhằm đạt chuẩn khí thải mà còn để bảo vệ sự an toàn của người tham gia giao thông.
Thách thức
Mặc dù có nhiều tác động tích cực, chính sách này cũng không tranh khỏi các thách thức và rủi ro như Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã đề cập. Một trong những vấn đề lớn nhất là chi phí phát sinh cho người dân, đặc biệt là những người có thu nhập thấp sử dụng xe cũ (trước 2008), khi họ có thể phải sửa chữa hoặc thay thế phương tiện không đạt chuẩn khí thải. Điều này có thể tạo gánh nặng tài chính cho nhóm người này.
Ngoài ra, chi phí đầu tư ban đầu cho hạ tầng kiểm định, bao gồm thiết bị, nhân lực và cơ sở vật chất, cũng sẽ là một yếu tố cần được xem xét. Việc không có hệ thống thu hồi và xử lý xe cũ phù hợp có thể dẫn đến ô nhiễm từ các phương tiện cũ không được xử lý đúng cách.
Hơn nữa, hệ thống kiểm định có thể đối mặt với tình trạng quá tải trong giai đoạn đầu, nếu không có kế hoạch triển khai hợp lý và truyền thông kịp thời. Điều này có thể gây ra sự bất tiện và khó khăn cho người dân khi tham gia vào quá trình kiểm định.
Tóm lại, chính sách kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy tại Việt Nam là một bước tiến quan trọng trong việc cải thiện chất lượng môi trường và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, để chính sách này thành công, cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hạ tầng, truyền thông và chính sách hỗ trợ tài chính cho người thu nhập thấp.
Việc triển khai hiệu quả tại Hà Nội và TP.HCM trước tiên sẽ tạo nền tảng quan trọng cho việc mở rộng ra toàn quốc, đồng thời là cơ hội để thúc đẩy sự phát triển bền vững trong ngành công nghiệp xe mô tô và xe máy tại Việt Nam.
Lộ trình kiểm soát khí thải xe máy ở Việt Nam.