Mỹ nêu "lá bài" làm đòn bẩy với Nga trong đàm phán hòa bình ở Ukraine

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent (Ảnh: Reuters).

Mỹ dự định sử dụng thỏa thuận khai thác khoáng sản với Ukraine để gia tăng đòn bẩy với Nga, đặc biệt là trong các cuộc đàm phán về lệnh ngừng bắn, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tuyên bố.

Quan chức này cho biết ý tưởng về thỏa thuận khai thác khoáng sản ban đầu đến từ chính Tổng thống Donald Trump.

"Ông ấy tin rằng nó sẽ mang lại một số lợi ích. Thứ nhất, nó sẽ tạo thêm đòn bẩy cho ông ấy khi làm việc với lãnh đạo Nga khi đến thời điểm đàm phán. Vì vậy, ý tưởng là bắt đầu từ Ukraine, ký một thỏa thuận để cho thấy Mỹ và nhân dân Ukraine hoàn toàn đồng lòng", ông Bessent nói.

Ông cũng nhấn mạnh yếu tố thứ hai là củng cố hợp tác kinh tế và quan hệ đầu tư giữa Ukraine và Mỹ. Bộ trưởng Tài chính Mỹ nhấn mạnh rằng thỏa thuận được ký kết này mang tính lịch sử.

"50/50, đây là vốn góp chứ không phải nợ. Đây là một quan hệ đối tác kinh tế", ông Bessent kết luận.

Việc ký kết thỏa thuận khoáng sản giữa Mỹ và Ukraine đã diễn ra sau nhiều tháng đàm phán căng thẳng, trong bối cảnh Ukraine nỗ lực "hâm nóng" mối quan hệ đầy sóng gió với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thỏa thuận, được ký ngày 30/4, thành lập một quỹ đầu tư và trao cho Mỹ quyền tiếp cận đặc biệt đối với các dự án khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraine.

Ông Trump, người đang tìm cách đạt được một thỏa thuận hòa bình giữa Kiev và Moscow, lập luận rằng Mỹ cần hưởng lợi nhiều hơn sau khoản viện trợ khổng lồ dành cho Ukraine kể từ năm 2022.

Một thành công quan trọng của nhóm đàm phán Kiev là loại bỏ các điều khoản buộc Ukraine phải hoàn trả khoản viện trợ mà Washington đã cung cấp, vào khoảng 130 tỷ USD, theo Viện Kiel (Đức). Khoản này vốn được chính quyền tiền nhiệm của Mỹ cấp mà không yêu cầu hoàn lại.

Một thắng lợi lớn khác là bổ sung điều khoản cho phép sửa đổi thỏa thuận nếu nó cản trở tiến trình gia nhập EU của Ukraine. Trước đó, các chuyên gia lo ngại rằng thỏa thuận có thể trở thành rào cản vì ưu ái Mỹ hơn các đối tác nước ngoài khác.

Bản thỏa thuận hiện tại cũng đảm bảo Ukraine có toàn quyền kiểm soát đất đai, hạ tầng và tài nguyên, đồng thời không áp dụng đối với các dự án hiện hữu, điều từng làm dấy lên lo ngại về quyền tự chủ và sự độc lập của các công ty Ukraine.

Tuy nhiên, có một thiếu sót đáng chú ý trong thỏa thuận là điều Kiev mong đợi nhất: Các đảm bảo an ninh cho Ukraine nhằm răn đe Nga sau khi đạt được lệnh ngừng bắn. Ngoài ra, cũng chưa rõ lượng vốn đầu tư thực sự sẽ chảy vào quỹ.

Ngoài việc thiếu đảm bảo an ninh, nghị sĩ đối lập Yaroslav Zhelezniak, Chủ tịch Ủy ban Tài chính, Thuế và Chính sách Hải quan của quốc hội Ukraine, đã chỉ ra một số rủi ro tiềm ẩn khác.

"Ukraine sẽ chia một nửa doanh thu từ giấy phép khai thác mới vào quỹ, điều này làm giảm nguồn thu ngân sách Ukraine trong nhiều năm", ông viết trên kênh Telegram cá nhân.

Thỏa thuận cũng có thể hạn chế khả năng lựa chọn điều kiện thương mại và đối tác tốt nhất của Ukraine, đồng thời hạn chế quyền tự chủ tài chính vì đảm bảo việc chuyển đổi và chuyển tiền, ông lưu ý.